Lögmannablaðið - 01.12.2014, Blaðsíða 22

22 LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 04/14
UMFJÖLLUN
ÞANN 28. OKTÓBER s.l. stóð Lög-
mannafélag Íslands fyrir fundi um stöðu
verjenda í sakamálum í ljósi reglna um
réttarfarssektir. Tilefni fundar ins var
óvægin gagnrýni sem hefur komið fram
á störf lögmanna sem verjenda í
sakamálum. Framsögumaður var
Jóhannes Sigurðsson hrl. og fundar-
stjóri var Jónas Þór Guðmunds son hrl.
og formaður LMFÍ.
Lögmenn neyti allra
lögmætra úrræða
Í kjölfar bankahrunsins hafa lögmenn
verið áberandi í umræðunni og borið
hefur á gagnrýni á störf þeirra við
rekstur sakamála. Gagnrýnin beinist m.a.
að því að lögmenn beiti öllum ráðum
til þess að verja skjólstæðinga sína og
samsami sér þeim meira en góðu hófu
gegnir. Í erindi sínu sagði Jóhannes að
hlutverk lögmanna væri fyrst og fremst
að verja skjólstæðinga sína með öllum
tiltækum úrræðum. Þetta komi skýrt
fram í 18. gr. lögmannalaga, þar sem
segir að lögmönnum beri að rækja störf
sín af alúð og „... neyta allra lögmætra
úrræða til að gæta lögvarinna hagsmuna
umbjóðenda sinna.“ Í dómaframkvæmd
Mannréttindadómstóls Evrópu, hefur
skyldan verið orðuð með þeim hætti
að lögmaður eigi að verja skjólstæðing
sinn af kappi. Lögmaður má því aldrei
gefa eftir í vörninni til að þóknast
ákæranda eða dómara og honum er
skylt að fara að ystu mörkum. Geri
lögmaður það ekki, þá hefur hann ekki
neytt allra lögmætra úrræða til að koma
hagsmunum skjólstæðings á framfæri.
Opinber umfjöllun um
sakamál
Lögmenn hafa verið gagnrýndir fyrir
opinbera umfjöllun um sakamál en
Jóhannes taldi þá gegna mikilvægu
hlutverki í réttarríkinu sem gagnrýnendur
á réttarkerfið. Mannréttindadómstóllinn
hefur m.a. sagt að lögmenn séu
stöðu sinnar vegna, sem verjendur
í sakamálum, í lykilhlutverki sem
milligönguaðilar milli dómstóla og
almennings. Dómstóllinn hefur einnig
bent á að störf lögmanna séu varin af
ákvæði 10. gr. MSE um tjáningarfrelsið
og að þeir eigi rétt á því að tjá sig um
réttarkerfið. Hins vegar eru lögmenn
hluti af réttarkerfinu og bera ákveðnar
hlutlægnisskyldur sem leiðir til þess
að frelsi þeirra til að tjá sig er háð
takmörkunum. Mannréttindadómstóllinn
hefur tekið á þessu mati og segir
lögmenn verða að vera málefnalega í
umræðu og gagnrýni á störf dómstóla.
Verður lögmaður þvingaður
til verjendastarfa?
Þessari spurningu hefur verið svarað
játandi í dómi Hæstaréttar í máli nr.
37/2014 (Al Thani – málið). Í málinu
komst Hæstiréttur að því að 6. mgr. 21.
gr. lögmannalaga, um að lögmaður geti
sagt sig frá verki sem honum hefur verið
falið að því gættu að skjólstæðingur
hans verði ekki af þeim sökum fyrir
réttarspjöllum, ætti eingöngu við um
einkamál. Jóhannes taldi niðurstöðu
Hæstaréttar í málinu gagnrýnisverða
og benti á að lögmennirnir hefðu
tilgreint ástæður fyrir afsögn sem hafi
verið málefnalegar. Samtöl lögmanna
og skjólstæðinga voru hleruð, lögmenn
fengu ekki nægan tíma til þess að fjalla
um málsgögn og þeir fengu ekki aðgang
að öllum gögnum sem óskað var eftir.
Að mati Jóhannesar er lögmanni skylt
að sinna störfum sínum sem verjandi
nema hann hafi réttmætar ástæður
til að segja sig frá málinu. Að samtöl
lögmanna og skjólstæðinga séu hleruð
gefur sérstaklega tilefni til þess að efast
um að hægt sé að halda uppi eðlilegum
og fullnægjandi vörnum.
Staða verjenda í sakamálum
Af hádegisverðarfundi LMFÍ
Um 40 lögmenn sóttu fund um stöðu verjenda í sakamálum.