Lögmannablaðið - 01.12.2014, Blaðsíða 33

LÖGMANNABLAÐIÐ TBL 04/14 33
AÐSENT EFNI
HÖRÐUR FELIX HARÐARSON
Lagaþýðingar í öruggum höndum
Sérhæfðir þýðendur með víðtæka reynslu af öllum sviðum lagatexta.
Öll helstu tungumál. Traust og fagleg þjónusta.
Sendu okkur fyrirspurn á skjal@skjal.is og við komum þinni þýðingu í öruggar hendur.
Skjal þjónusta ehf. - Síðumúla 28 - 108 Reykjavík
Sími: 530 7300 - www.skjal.is
hlustunar, að því gefnu að þeim hefði
ekki þegar verið eytt. Þá var tekið fram
að engin yfirlit væru til yfir þessi gögn.
Þessi afstaða ákæruvaldsins hefur síðar
verið áréttuð í fleiri sakamálum sem nú
eru rekin fyrir héraðsdómi.
Krafa um að afhent yrðu
yfirlit yfir gögn
Þessi samskipti við ákæruvaldið voru
skjalfest með formlegum bréfaskiptum
sem lögð voru fram í sakamálinu. Þá
var skriflegum ábendingum um þessa
stöðu mála komið á framfæri við
dóminn. Ákærðu gerðu ennfremur kröfu
um að ákæruvaldið legði fram yfirlit
yfir haldlögð gögn málsins sem ekki
hefðu verið lögð fram í sakamálinu.
Var þar m.a. horft til áðurgreindrar
tilkynningar dómstólaráðs nr. 2/2012
en einnig grundvallarreglna um réttláta
málsmeðferð. Varakröfur ákærðu lutu
að því að eingöngu yrðu afhent yfirlit
þeirra gagna sem afmörkuð hefðu verið
við leit í haldlögðum gögnum. Kröfum
ákærðu var hafnað með úrskurði
héraðsdóms með þeim rökstuðningi að
lögreglu eða ákæruvaldi væri almennt
ekki skylt að útbúa gögn að kröfu
verjenda. Úrskurðurinn var kærður til
Hæstaréttar en vísað þar frá dómi þar
sem kæruheimild var ekki talin fyrir
hendi.
Ákvæði MSE og stjórnarskrár
Jafnræði málsaðila fyrir dómi er þáttur í
reglu 1. mgr. 6. gr. mannréttindasáttmála
Evrópu og 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar
um réttláta málsmeðferð. Réttur
sakbornings eða ákærðs til aðgangs
að gögnum er þáttur í jafnræðisreglunni
en má jafnframt leiða af b­lið 3. mgr.
6. gr. sáttmálans, þar sem mælt er fyrir
um að sakaður maður skuli fá nægan
tíma og aðstöðu til að undirbúa vörn
sína. Af viðamikilli dómaframkvæmd
mannréttindadómstólsins um þetta
efni verður ráðið að réttur ákærða eða
verjanda hans er ekki bundinn við
þau gögn sem ákæruvaldið telur hafa
þýðingu við úrlausn málsins. Ákærði á
almennt rétt á aðgangi að öllum gögnum
málsins.
Tæknilegar hindranir
Gögn sem haldlögð eru við rannsókn
sakamála eru í síauknum mæli rafræn.
Á þetta ekki síst við um rannsókn
efnahagsbrota. Ætla verður að álita efni
geti risið um það hvernig grundvallar­
reglum um aðgang sakborninga og
ákærðra að slíkum gögnum verði
fullnægt. Af nýlegum dómum Hæstaréttar
virðist t.d. mega ætla að aðgangur verði
í auknum mæli bundinn við starfsstöð
lögreglu eða ákæruvalds í stað þess að
afrit gagna séu afhent. Þessi tækniþróun
á hins vegar ekki að standa í vegi fyrir
aðgangi ákærðu að rannsóknargögnum.
Af dómum mannréttindadóm­
stólsins verður ráðið að ákærðu eigi
að megin stefnu til rétt til sama aðgangs
að gögnum og ákæruvaldið. Sá réttur
er óháður því á hvaða formi gögnin
eru vistuð enda á ákæruvaldið ekki
að geta borið fyrir sig tæknilegar
hindranir. Ákvæðum sáttmálans er
ætlað að tryggja raunveruleg réttindi
en ekki fræðileg. Í því tilviki sem hér
hefur verið gert að umtalsefni verður
að telja að ákæruvaldinu hafi borið að
tryggja aðgang ákærðu að gögnunum
með sömu stafrænu aðferðum og
ákæruvaldið notaði sjálft. Tekur það
m.a. til notkunar þess hugbúnaðar
sem ákæruvaldið ákvað að nota til
uppsetningar á gögnunum og leitar í
þeim. Vandséð er hvernig framangreind
afstaða ákæruvaldsins til aðgangs að
gögnum fær samrýmst grundvallarreglum
um réttláta málsmeðferð eða þeim
verklagsreglum sem áður er getið og
ákæruvaldið stóð sjálft að.