Öldrun - 01.09.2001, Blaðsíða 7

Tafla 1: Rannsóknargreiningar samkvæmt DSM-III-R
borið saman við skráningu í sjúkraskrá meðal 350 sjúklinga í heilsugæslu,
Linköping 1994-1996.
Tafla 2: Notkun geðlyfja hjá 350 sjúklingum
með mismunandi greiningar samkvæmt rannsókn (DSM-III-R)annars vegar
og sjúkraskrá hins vegar.
7ÖLDRUN – 19. ÁRG. 2. TBL. 2001
Sjúkraskrár
Enginn
Geð/hb
Einhver
Geð/hb Heilabilun Þunglyndi Kvíði
Svefn
truflanir
Rannsókn (N=259)
n (%)
(N=91)
n (%)
(N=14)
n (%)
(N=22)
n (%)
(N=40)
n (%)
(N=55)
n (%)
Enginn geð/hb
(N=233) 199 (85) 34 (15) 0 8 (3) 14 (6) 21 (9)
Einhver geð/hb
(N=117) 60(51) 57 (49) 14(12) 14 (12) 26 (22) 34(30)
Heilabilun
(N=57) 23(40) 34 (60) 14 (25) 6 (11) 13(23) 18 (32)
Þunglyndi
(N=42) 27(64) 15(36) 0 5 (12) 6 (14) 10 (24)
Kvíði
(N=37) 19(51) 18(49) 0 5 (14) 11 (30) 14 (38)
Sami sjúklingur getur haft fleiri en eina greiningu. Svefntruflanir voru ekki greindar í rannsókn. Grein-
ingar í sjúkraskrám útilokuðu ekki hvor aðra. Samkvæmt skilgreiningu gátu þeir sem höfðu heilabilun
samkvæmt DSM-III-R ekki haft geðsjúkdóm. Prósentutölur eru hlutfall sjúklinga í rannsókn sem höfðu
sjúkdóm skráðan í sjúkraskrá. Feitletruð prósenta : greiningartíðni (detection rate).
Geð/hb=geðsjúkdómur/heilabilun
Munur milli kynja: *=p<0.05, **=p<0.01.
Sami sjúklingur getur haft fleiri en eitt lyf.
Geð/hb=geðsjúkdómur/heilabilun
Benso-
diazepin
Önnur
róandi lyf
Þunglyndis
lyf
Eitthvert
geðlyf
% % % %
Allir (N=350) 16 14 6 25
Karlar (N=143) 9 13 2 19
Konur (N=207) 21 ** 16 9 * 29 *
RANNSÓKN
Engin geð/hbgreining
(N=233)
9 9 3 15
Heilabilun (N=57) 30 25 9 44
Þunglyndi (N=42) 26 26 17 38
Kvíði (N=37) 38 32 14 49
SJÚKRASKRÁR
Engin geð/hb greining
(N=259)
2 2 0 4
Heilabilun (N=14) 14 43 14 57
Þunglyndi (N=22) 50 32 77 82
Kvíði (N=40) 80 38 25 88
Svefntruflanir (N=55) 64 78 20 91
umönnun heilabilaðra. Í Sví-
þjóð er góð reynsla af „syk-
ursýkis-hjúkr unar fræð-
ingum” sem eru sérþjálfaðir
hjúkrunarfræðingar í að
fylgja eftir meðhöndlun syk-
ursjúkra í heilsugæslu.
Mikilvægasta hlutverk
læknisins er hins vegar
greining sjúkdóma og lækn-
isfræðilegt mat. Með því að
leggja áherslu á það hlut-
verk og tryggja að annar
hafi samhæfingarhlutverkið
væri bæði hægt að bæta
snemmgreiningu heilabil-
unar og hámarka og sam-
hæfa þann stuðning sem
fyrir er og þarf fyrir sjúkling
og fjölskyldu hans (sjá
mynd 1).
Þar sem meginvandinn
hingað til í greiningu og
umönnun (management)
heilabilaðra er vangreining
[24] þá er mikilvægt að
koma við einhverskonar
skimun eða hlutlægu mati
hjá áhættuhópi aldraðra á
heilsugæslu. MMSE-próf
gagnast vel til skimunar eða
forprófunar og er auðvelt í
notkun fyrir starfsmenn
heilsugæslunnar. Þó þarf að
hækka viðmiðunarmörk og
líta á prófið meira sem hluta
af nánari skoðun ef einhver
grunur um heilabilun
vaknar. Ýmislegt annað en
heilabilun getur gefið
lækkun á MMSE-stigum en
oft þekkir heilsugæslulækn-
irinn til þessa og ef ekki, er
næg ástæða til frekari rann-
sókna.
Búast má við að á kom-
andi árum komi bætist við
meðferðarúrræði fyrir sjúk-
linga með heilabilun bæði
með Alzheimers sjúkdóm,
æðaheilabilun og aðra heila-
bilunarsjúkdóma sem auka
enn kröfur um nákvæma
greiningu til að sjúklingar
fái tækifæri að nýta sér
meðferð og hindra sjúk-
dóminn. Mikilvægasta með-