Öldrun - 01.09.2001, Blaðsíða 26

26 ÖLDRUN – 19. ÁRG. 2. TBL. 2001
brögðum hvers og eins og með hópheildinni. Eftir
fundina ræddum við það sem gerst hafði. Fyrir fundi
ræddum við að hverju ljósið ætti að beinast að þessu
sinni. Hún lagði mikla vinnu í undirbúninginn og við
forskoðun, enda þekkti hún alla þátttakendur mjög vel
fyrirfram.
Stjórnandinn þarf að hafa samýgð og áhuga á vel-
ferð sinna skjólstæðinga.
Hópurinn og hópmeðferðin
Í okkar hóp á vistheimilinu voru valdar sjö fjöl-
veikar konur og voru þær allar óskertar vitrænt, nema
ein vægt skert með MMSE 22/30 stig. Fjórar þeirra
höfðu sögu um alvarlegt þunglyndi. Fimm notuðu
þunglyndislyf, allar róandi lyf eða svefnlyf og tvær sef-
andi lyf. Engar lyfjabreytingar urðu á meðferðartím-
anum. Alls varð fjöldi funda sautján skipti,vikulega í
eina klukkustund í senn.
Allar voru ekkjur nema ein, sem átti mann á lífi. og
allar áttu börn nema ein. Aldurinn var frá 77 til 90 ára,
að meðaltali 85 ára. Fimm notuðu göngugrind og ein
hjólastól.
Í upphafi fengu allar afhentar einfaldar fundar-
reglur: 1) Stundvísi og mætingarskylda, 2) Trúnaður
og þagnarskylda, 3) Allir geta tjáð sig, en einn í einu,
hinir hlusta, 4) Allir hjálpist að við að ná markmiðum
hópsins og auðsýni tilitssemi.
Á fyrsta fundinum var fræðsla og almennar um-
ræður um hópmeðferðina. Þá var rætt um vist á
stofnun og þær allar hvattar til að nota tækifærið til að
ræða nú um það sem skiptir þær máli og það sem þeim
er mikilvægt. Einnig var rætt um trúnaðartraust.
Til þess að draga úr kvíða og spennu á fundum og
til að skapa þægilegt andrúmsloft og ekki síst til þess
að setja kúrsinn, var fundarformið haft mjög skipulagt
í fyrstu. Stjórnandinn var virkur með sínar spurningar
og ábendingar. Síðari fundina, þegar samvirkur grúpp-
ukúltúr hafði myndast, dró stjórnandinn sig meir í hlé,
nema í fræðsluþættinum.
Skipulag fundanna var þannig að:
1. Fyrst var minnt á fundarreglur.
2. Síðan gengið á röðina og hver og einn spurður um
síðasta fund og þemað, sem þá var til umræðu,
hvernig síðasta vika var og hvernig líðanin er núna.
3. Þá var tekið fyrir ákveðið þema, vandamál, sem
venjulega var þegar komið fram sem rauður þráður
í umræðunum á undan.
4. Fræðsluþáttur – læknisfræðilegar upplýsingar um
vandamálið t.d. þunglyndi, kvíði, sorgarviðbrögð,
þvagleki.
5. Viðeigandi verkefni fundin
6. Endurminningarþáttur – hvernig var ?
7. Slökun í 5 mínútur.
Mismikil áhersla var lögð á hvern þátt hverju sinni.
Endurminningarþátturinn var notaður mest á fyrstu
fundunum, á meðan þátttakendur voru að kynnast.
færniþjálfun (skills training). Kastljósinu er beint að
sveigjanleika, úrræðagetu og viskubrunni lífsreynsl-
unnar til þess að ná raunhæfum markmiðum.
Á undirbúningstímanum fyrir hópmeðferð á vist-
heimili hér í bæ, þróuðust hugmyndir um að notast við
blandaða aðferðarfræði í hópmeðferðinni. Áherslan
var á huglæga atferlismeðferð, fókuseraða þemag-
rúppu og endurminningarþáttur var hafður með í
byrjun. Aðferðir sálkönnunar-hópmeðferðar voru
einnig notaðar til þess að skilja og túlka hvað var í raun
og veru um að vera á fundunum.
Undirbúningur
Öll umgjörð hópmeðferðar er afar mikilvæg. Það
þarf að finna hentugan stað, rúmgott herbergi með
þægilegum stólum, borði og góðu aðgengi. Og ekki
síst stað, þar sem tryggt er algjört næði á fundartíma.
Fastir fundartímar eru valdir, á sama stað einu sinni í
viku, eina til eina og hálfa kukkustund í senn. Fjölveikir
aldraðir eiga sumir erfitt með að sitja lengi og því var
fundartími ákveðinn 1 klst.í senn og í allt 15 skipti.
Þunglyndi og kvíði voru skilgreind sem viðfangsefni
hópmeðferðarinnar.
Þegar þátttakendur eru valdir þarf að huga að því
að aldraðir eru óvanir hópmeðferð og óttast að missa
andlit. Það þarf því að nota tíma í einstaklingssam-
tölum til að eyða þessum kvíða og útskýra aðferðir og
markmið. Hópmeðferðinni var líkt við námskeið eða
skóla. Í forskoðun var tekin sjúkrasaga, læknisskoðun
gerð og mat gert á þunglyndiseinkennum með GDS
(Geriatric Depression Scale) og MADRS (Montgomr-
ey-Aasbergs Depression Rating Scale), sem eru staðl-
aðir þunglyndisskalar hér á landi.
Einnig var vitræn geta metin og færni. Þá var reynt
að skilgreina vandamál, sem hægt væri að vinna með
og einstaklingsbundin markmið skilgreind.
Almenn markmið:
– Að ná betri tökum á sínum vandamálum,
finna aðrar lausnir.
– Betri líðan og færni, aukin lífsgæði.
– Aukið sjálfstraust og not af viskubrunni
ellinnar.
– Aukin félagsleg og líkamleg virkni.
– Aðlögun að og sátt við óhjákvæmilega
skerðingu og sjúkdóma
– og við dauðann, sem nálgast.
Samsetning hópsins er mikilvæg og ber ekki að
hafa of einsleitan hóp. Þátttakendur verða að heyra
sæmilega, vera vitrænt óskertir (að mestu leyti) og
ekki geðveikir.
Stjórnandinn er oftast einn, en meðstjórnanda er
oft gott að hafa m.a. í fræðsluskini. Soffía Snorradóttir
hjúkrunarfræðingur var meðstjórnandi á fundunum.
Hennar hlutverk var fyrst og fremst að fylgjast með við-