STARA - 16.04.2015, Blaðsíða 23

S
T
A
R
A

n
o
.3
1.T
B
L
2
0
15
23
Fyrir nokkrum árum átti sér stað mikil umræða
um það í Svíþjóð hvort og þá hvernig listamenn
ættu að fá borgað fyrir að lána verkin sín til
opinberra stofnana og hvort og þá hvernig þeir
ættu að fá borgað fyrir þá vinnu sem felst í því
að setja upp sýningu. Eftir mikinn þrýsting frá
listamönnum og mikla undirbúningsvinnu var
samningur, svokallaður MU-samningur,* undir-
ritaður árið 2009 af hálfu ríkisins og samtaka
sænskra listamanna, hönnuða, iðnhönnuða,
ljósmyndara og teiknara.
Samningurinn á að tryggja að ríkisstofnanir
borgi listamönnum lágmarksgjald fyrir að sýna
listaverk í þeirra eigu og setur fram viðmið um
laun vegna undirbúningsvinnu. Allar ríkis-
stofnanir þurfa að hlíta samningnum en öðrum
sýningaraðilum sem njóta opinberra styrkja er
einnig ráðlagt að fara eftir honum.
Sem safnstjóri Ystads konstmuseum lagði ég
til við bæjarstjórn Ystads að fjárveitingar til
safnsins yrðu auknar svo hægt yrði að fylgja eftir
markmiðum samningsins (en þar sem Ystads
konstmuseum er ekki ríkisstofnun þarf safnið
ekki að fara eftir samningnum). Safnið fékk
helming þess fjár sem beðið var um árið 2011, en
það þýddi að ég sem safnstjóri gat greitt lág-
marksgjald til nánast allra listamanna sem sýna
verkin sín á Ystads konstmuseum.
Greiðslur til listamanna hafa hins vegar sín áhrif
á dagskrá safnsins. Við setjum til dæmis upp
mun færri sýningar en áður og standa þær yfir
í lengri tíma. Eins er dýrara að setja upp sam-
sýningar með mörgum listamönnum þannig
að þeim hefur fækkað. Við vorum með margar
litlar einkasýningar með ungum listamönnum á
árum áður en þeim hefur því miður einnig þurft
að fækka. Fækkun sýninga hefur að sama skapi
dregið aðeins úr aðsókn.
MU-samningurinn hefur enn sem komið er
kosti og galla en til þess að koma á breytingum
þurfum við að fórna einhverju. Stóra myndin er
í raun einföld: Ef við höfum ekki efni á að borga
listamönnunum, höfum við ekki efni á að sýna
verkin þeirra.
Frá því ég bað fyrst um aukafjárveitingu fyrir
fjórum árum til að greiða listamönnum fyrir
vinnu sína hefur viðhorfið breyst. Ég þarf ekki
lengur að útskýra fyrir stjórnmálamönnum af
hverju listamenn eigi að fá borgað fyrir að vinna
með okkur, umræðan er komin á annað stig.
Listamenn eru mun kröfuharðari en áður og við
sýningarstjórar getum vísað í samninginn er við
förum fram á hærra fjárframlag til
reksturs safnanna.
Á hinn bóginn er ljóst að við eigum enn langt
í land. Margar opinberar stofnanir hafa ekki
fengið aukafjárveitingu, vísa til skorts á fjár-
magni og fara ekki eftir MU-samningnum.
Ystads konstmuseum borgar enn sem komið er
einungis lágmarks sýningargjald, eins og margar
aðrar stofnanir.
Hvað sem þessu líður höfum við tekið skref fram
á við og eitt er víst:
Án listamanna verður engin list til!
* MU (Medverkans- och utställningsersättning)
MU-samningurinn kveður á um ákveðið lágmarksgjald, sem ekki er breytilegt. Í samningnum er
verðskrá þar sem verð er reiknað út með hliðsjón af sýningarsal, hversu lengi sýningin stendur yfir
og hversu margir listamenn taka þátt í henni. Lágmarks gjaldið er þó alltaf til staðar óháð lengd
sýningarinnar. Í samningnum er líka mælst til þess að laun séu borguð fyrir undirbúning, svo sem
fyrir fundi, opnun, uppsetningu á verkum og fyrir að framleiða ný verk.
Smel l ið hér t i l að l esa samning inn .