Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2010, Blaðsíða 18

þáttum gagnasöfnunarinnar en eins og áður segir
var sjónum fyrst og fremst beint að upp rifjun
lífssögupersónanna á bernsku- og æsku árum.
gagnagreining fór fram bæði samhliða gagna -
söfnun og eftir að henni lauk formlega. Við
gagna greiningu nýtti ég aðferðir túlkunar -
fræðilegrar lífssögu (Denzin, 1989; Creswell,
1998). eins og áður segir greindi ég gögnin út
frá tímamótaviðburðum í lífi fólksins. eftir að
formlegri gagnasöfnun var lokið og ég hafði
skráð allar lífssögurnar í nánu samstarfi við
þátttak endur las ég gögnin aftur margsinnis yfir
og greindi þau og túlkaði út frá fræðilegum
viðmið unum í þeim tilgangi að setja sögurnar í
víðara félagslegt, samfélagslegt og fræðilegt sam -
hengi (Creswell, 1998; Denzin, 1989; Taylor og
Bogdan, 1998). auk þess bar ég greiningar mínar
undir lífssögupersónurnar í söguhópnum, þær
túlkuðu með mér gögnin, bættu við og dýpkuðu
þær upplýsingar sem fram höfðu komið.
niðurstöður
Hér á eftir er leitast við að varpa ljósi á að -
stæður fólksins í rannsókninni á bernsku- og
æskuárum. Byggt er á upprifjun minninga lífs -
sögupersónanna á þessu tímabili ævi þeirra.
Tímabilið sem rifjað er upp nær frá þriðja áratug
20. aldar og fram á áttunda áratug aldarinnar.
Félagslegar aðstæður
edda guðmundsdóttir er fædd árið 1935 og
ólst upp í reykjavík. Hún dvaldi á sjúkrahúsi
mestöll bernskuárin en fékk „tvö ár heima“ eins
og hún orðar það sjálf, eða frá níu til ellefu ára
aldurs að hún flutti á stofnun. Hér á eftir er
drepið niður í lífssögu hennar þar sem hún lýsir
aðstæðum sínum:
mér hefur verið sagt að ég hafi farið á Land -
spítalann þegar ég var níu mánaða gömul. Það
átti víst að skera mig upp í bakinu. Ég get bara
ekki skilið hvað ég var þarna lengi. Ég fór
ekki heim aftur fyrr en ég var níu ára. meira
að segja ekki á jólunum. Ég vildi komast út en
ég gat það ekki af því að ég átti engan hjólastól.
svo þegar ég fór heim var mér sagt að kannski
ætti ég að koma aftur en þá sagði ég: „nei
takk, ég ætla að vera heima hjá foreldrum
mínum og systkinum.“ Ég fékk bara tvö ár
heima, svo fór ég á stofnunina og flutti aldrei
heim aftur.
Úr lífssögunni má lesa að óskir og væntingar
litlu stúlkunnar voru nákvæmlega þær sömu og
annarra barna snemma á síðustu öld. Þær fólust
fyrst og fremst í því að eiga öruggt líf í faðmi
fjölskyldunnar og að fá að vera með sínum
nánustu. en þær viðteknu hugmyndir og staðal -
ímyndir samfélagsins sem mættu eddu litlu
þegar hún fæddist urðu til þess að hún bjó á
stofnun fjarri fjölskyldu sinni mestan hluta
ævinnar eða í nær 40 ár. Þótt fjölskylda eddu
hafi búið við erfiðar félagslegar og efnahags -
legar aðstæður eru bernsku minning arnar henni
afar dýrmætar. minningin um samskipti hennar
við fjölskyldu sína er það sem stendur upp úr.
ragnheiður guðmundsdóttir er fimmtán
árum yngri en edda. Hún fæddist árið 1950 og
ólst upp í litlu sjávarþorpi þar til hún var níu
ára gömul að hún flutti á stofnun. Þannig lýsir
hún bernskuminningum sínum:
Þau ólu mig nú upp mamma mín og pabbi.
Húsið sem ég átti heima í stendur í brekku við
sjóinn og ég horfði á þegar var flóð og þegar
var fjara. Ég lék mér í fjörunni. á kvöld in las
pabbi minn fyrir mig og systkini mín. Pabbi
minn sagði mér líka oft sögur og spjallaði við
mig, en mamma mín var nú oftast að elda
matinn og hugsa um börnin sín fjögur. Ég var
alltaf eins og hinir krakk arnir.
minningar um venjubundna hversdagslega
atburði og samskipti við sína nánustu virðast
hafa mikið gildi fyrir ragnheiði ekki síður en
eddu. ekki er ólíklegt að bernskuminningar
þeirra hafi haft aukið tilfinningalegt gildi vegna
þess að báðar voru þær ungar fluttar á stofnanir
og urðu að búa fjarri fjölskyldum sínum og
ástvinum.
Þrjár lífssögupersónur í rannsókn minni
bjuggu ásamt fjölskyldum sínum í sveit fram á
fullorðinsaldur. Frásagnir þeirra bera vott um
að þær eigi góðar minningar úr sveitinni þar
sem þær upplifðu sig sem jafningja systkina
sinna og annarra barna sem þær ólust upp með.
um uppvaxtarár sín í sveitinni segir guðrún
Haraldsdóttir meðal annars:
í sveitinni vorum við að raka og dreifa og
moka skít og allt mögulegt. Þetta var svona í
gamla daga. Ég var bara í sveitinni og var að
hugsa um búskapinn með pabba og mömmu
18 Guðrún V. Stefánsdóttir
Tímarit um menntarannsóknir, 7. árgangur 2010
Tímarit um menntarannsóknir_Layout 1 1/17/11 5:18 PM Page 18