Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2010, Blaðsíða 64

eins og sést á töflunni voru 1035 nemendur
valdir til þátttöku og svöruðu 789. rúm 76%
nemenda tóku þátt í rannsókninni en hlutfall
foreldra er nokkuð hærra, eða tæplega 81%. í
71% tilfella svöruðu mæður barnanna spurn -
ingalistunum, í 19% tilfella foreldrar saman, í
9% tilfella feður.
munur á svarhlutfalli barna og foreldra
skýrist einkum af því að í nokkrum tilvikum
voru nemendur veikir eða forfallaðir af öðrum
ástæðum þegar gagnasöfnunin fór fram og tóku
þá ekki þátt í könnuninni þó að foreldrar hefðu
svarað og veitt skriflegt leyfi fyrir þátttöku
barna sinna. annað atriði sem skýrir brottfall
nemenda er að sumir þeirra sem skráðir voru í
bekkina sem lentu í úrtakinu gátu ekki tekið
þátt í könnuninni vegna fötlunar.
Þegar aflað var upplýsinga um námsárangur
þessara nemenda á samræmdum prófum í 4.
bekk fengust niðurstöður fyrir 250 nemendur í
stærðfræði í 4. bekk og 253 í íslensku í sama
bekk. í 7. bekk fengust einkunnir frá 281
nemanda í stærðfræði og 283 í íslensku.
Mælitæki. spurningalistarnir sem voru lagðir
fyrir nemendur og foreldra voru samdir af
rannsakendum (sjá amalíu Björnsdóttur, Baldur
kristjánsson og Börk Hansen, 2008). engir
spurningalistar fundust sem hægt var að nota í
heild sinni fyrir alla þá hópa sem könnunin tók
til. í spurningalistunum var spurt um þætti sem
tengdust félagslegum bakgrunni nemenda,
viðhorfum til skólans og námsins og daglegum
högum.
miða þurfti spurningalistana við aldur
nemenda og að sama skapi laga spurningalista
foreldra að aldri barnanna. Hér verður aðeins
fjallað um þá þætti í spurningalistunum sem
eru til umræðu í þessari grein. spurninga -
listarnir voru í upphafi forprófaðir á nokkrum
einstaklingum þar sem m.a. var farið yfir skiln -
ing á hugtökum og orðum. Listarnir voru síðan
endurbættir og því næst forprófaðir í einum
grunnskóla. unnið var úr niðurstöðum þess
skóla og í framhaldi af því voru gerðar breyt -
ingar á listunum. Þar sem mjög breiður aldurs -
hópur nemenda svaraði spurningalistunum varð
að taka tillit til mismunandi þroska þeirra. Þess
vegna innihéldu spurningalistarnir ekki alveg
sömu spurningar fyrir alla aldurshópa
auk eiginlegra spurninga var hafður með
fjöldi staðhæfinga til að fá sem yfirgripsmest
mat á viðhorfum nemenda til skólagöngu sinnar,
á félagslegum tengslum og á áliti þeirra á
hegðun foreldra, svo dæmi séu tekin.
Broskarlar voru notaðir í þeim spurninga -
listum sem lagðir voru fyrir nemendur í 3. bekk
en þar voru svarkostir fimm og voru þeir einnig
útskýrðir í texta. Brosandi andlit var mjög
skemmti legt, venjulegt var allt í lagi og leitt
andlit táknaði mjög leiðinlegt. á milli þessara
þriggja kosta voru síðan möguleikarnir frekar
skemmtilegt og frekar leiðinlegt (útskýrt í texta).
nemendur í 6. og 9. bekk svöruðu hefð -
bundn um spurningalistum með blöndu af spurn -
ingum og staðhæfingum sem taka átti afstöðu
til. í spurningalistunum var spurt um þætti sem
tengdust félagslegum bakgrunni nemenda, við -
horfum til skólans og námsins og daglegum
hög um. staðhæfingar snertu ýmis viðhorf. Þátt -
takendur voru beðnir að taka afstöðu til þeirra
og merkja við: 1 mjög ósammála, 2 frekar ósam -
mála, 3 aðeins ósammála, 4 aðeins sammála, 5
frekar sammála og 6 mjög sammála.
í spurningalista til foreldra var beðið um
upplýsingar um heimilisaðstæður og viðhorf
foreldra til atriða sem tengdust námi og kennslu
barna þeirra, svo sem mat þeirra á upplifun
64 Amalía Björnsdóttir, Baldur Kristjánsson og Börkur Hansen
Tímarit um menntarannsóknir, 7. árgangur 2010
1. tafla. Hlutfall og fjöldi nemenda og foreldra sem tóku þátt í rannsókninni, flokkað eftir bekkj um.
nemendur Foreldrar
Úrtak svöruðu Hlutfall Úrtak svöruðu Hlutfall
3. bekkur 324 253 78,1 324 269 83,0
6. bekkur 344 271 78,8 344 297 86,3
9. bekkur 367 265 72,2 367 270 73,6
samtals 1035 789 76,2 1035 836 80,8
Tímarit um menntarannsóknir_Layout 1 1/17/11 5:18 PM Page 64