Tímarit um menntarannsóknir - 01.01.2010, Blaðsíða 110

litla sem enga athygli fengið í íslenska skóla -
kerfinu. Þessi hópur er svokölluð þriðju menn -
ingarbörn en það eru börn sem hafa verið búsett
erlendis með foreldrum sínum og snúið til baka
til heimalandsins. niðurstöður rann sóknar
Hildar benda til þess að umræddum hópi nem -
enda sé lítill gaumur gefinn, þó að þau séu að
sumu leyti í sambærilegum sporum og nem -
endur af erlendum uppruna hvað varðar aðlögun
að nýjum skóla og námsaðstæðum og menn -
ingu.
Fjölskyldan
síðasti hluti bókarinnar fjallar um fjölskyldur
og er það bæði hagnýt og táknræn uppsetning
því þegar öllu er á botninn hvolft er það
fjölskyldan – bakland nemandans – sem ræður
úrslitum um svo margt í lífi barna sem nem -
enda. gríðarlegar samfélagsbreytingar á síðustu
öld hafa haft áhrif á hugmyndir okkar um
fjölskylduna og fjölskylduhugtakið. í tiltölulega
einsleitu samfélagi, eins og ísland er, þarf
skólinn ekki síður en samfélagið allt að endur -
skoða viðhorf sín til hugmynda um fjöl -
skylduna. í fyrsta kafla þessa hluta gerir elsa
sigríður Jónsdóttir góða grein fyrir marg -
breytileika fjölskyldunnar og mikilvægi þess að
skólar miði samstarf sitt við þá staðreynd að
fjölskyldur eru síður en svo stöðluð eining. í
þeim tilvikum þegar foreldrar og börn eru af
erlendum uppruna og tala ekki tungumálið í
dvalarlandinu skipta viðbrögð skólakerfisins
höfuðmáli. í grein Hilmars sigurjónssonar og
Barkar Hansen um samskipti grunnskóla og
foreldra erlendra barna er getið um áhugaverða
rannsókn á þessu sviði sem gerð var í tveimur
grunnskólum á austfjörðum. sú reynsla sem
samfélagið – og þar með skólarnir – á aust -
fjörðum hefur viðað að sér á fyrsta áratug þess -
arar aldar í kjölfar uppbyggingar stóriðju á
svæðinu er afar dýrmæt öðrum íslenskum
skólum. ástæða er til þess að hvetja íslenska
skóla til þess að leita sér þekkingar þar sem
séríslensk reynsla hefur orðið til.
grein Birnu arnbjörnsdóttur, Skólar og
fjölskyldur sem málsamfélög, gefur einstaka
innsýn í reynslu tvítyngdrar fjölskyldu af
máltöku nýs tungumáls og viðleitni foreldranna
til að viðhalda virku tvítyngi. Hér er á ferðinni
gagnlegt og aðgengilegt efni fyrir kennara sem
vilja setja sig í inn í annarsmálsfræði af sjónar -
hóli foreldra og barna.
Lokagreinin í þessum hluta, eftir elsu sig -
ríði Jónsdóttur og Hönnu ragnarsdóttur, fjallar
um niðurstöður langtímarannsóknar á högum,
aðbúnaði og aðlögun ættleiddra barna og fjöl -
skyldna þeirra á íslandi. Ætla má að ættleidd
börn séu álíka hulinn nemendahópur og þriðju -
menningarbörn hvað varðar vitund kenn ara um
margþættan bakgrunn þeirra og reynslu. Þó að
þau alist upp á íslandi, nánast frá fyrstu tíð,
eiga þessi börn sér fortíð, sögulega og menn -
ingarlega, sem getur haft áhrif á aðlögun þeirra
að skóla og samfélagi
Helsti galli bókarinnar er skortur á mark -
vissari tengingu við önnur ámóta fræðasvið,
kenningar og hugmyndir. í þessu sambandi má
til dæmis nefna fjölgreindarkenningu gardners
og hugmyndir um skóla án aðgreiningar sem
þó er lítillega fjallað um í afmörkuðu samhengi.
slík tenging myndi skerpa enn frekar á ákveð -
inni heildarsýn og draga úr hættunni á að
ákveðin fræðasvið sinni sérstökum hópi nem -
enda umfram aðra. einnig hefði verið æskilegt
að tengja fjölmenningarlega umfjöllun sem og
niðurstöður rannsókna mun skýrar við þróun
og breytingar á íslenskri menntastefnu.
mikill ávinningur er að íslensku efni af
þessum toga, m.a. í því skyni að efla fræðilega
umræðu um fjölmenningarfræði sem vaxandi
svið innan menntunarfræðanna og ekki síst til
að auðvelda starfsfólki innan menntakerfisins
að tileinka sér orð og hugtök á fræðasviðinu.
Hanna ragnarsdóttir og elsa sigríður Jónsdóttir
(ritstjórar). (2010). Fjölmenning og skólastarf.
reykjavík: rannsóknarstofa í fjölmenningar -
fræðum: Háskólaútgáfan. isBn: 978-9979-54-
872-0.
110 Hermína Gunnþórsdóttir
Tímarit um menntarannsóknir, 7. árgangur 2010
Tímarit um menntarannsóknir_Layout 1 1/17/11 5:18 PM Page 110