Gerðir kirkjuþings - 2003, Qupperneq 11

að aðskilnaði ríkis og hinnar evangelísku lútersku kirkju. Yrði fhimvarpið að lögum,
mundi síðan verða efnt til þjóðaratkvæðagreiðslu um, hvort leggja ætti þjóðkirkjuna
niður.
Þingmennimir telja að stjómarskrárákvæðið um þjóðkirkjuna brjóti í bága við 63.
grein stjómarskrárinnar um að allir eigi rétt á að stofna trúfélög og iðka trú sína í
samræmi við sannfæringu hvers og eins, Þingmennimir segja einnig, að ekki sé unnt
að ffamkvæma 65. grein stjómarskrárinnar um að allir skuli vera jafnir fyrir lögum og
njóta mannréttinda án tillits til kynferðis, trúarbragða, skoðana, þjóðemisuppruna,
kynþáttar, litarháttar, efnahags, ættemis og stöðu að öðm leyti, nema ffumvarpið verði
að lögum.
Ég er ekki sammála þeirri skoðun, að kirkjuskipan okkar brjóti í bága við stjómarskrá
lýðveldisins og hef fyrir því ekki síst þau heldur auðsæju rök, að kirkjuskipanin er
beinlínis byggð á stjómarskránni. Þegar hinni svonefndu jafnræðisreglu var bætt í
stjómarskrána árið 1995 sem 65. gr. hennar, var ekki hróflað við 62. gr.
stjómarskrárinnar er kveður á um að hin evangelíska lúterska kirkja skuli vera
Þjóðkirkja á Islandi og ríkisvaldið að því leyti styðja hana og styrkja. Sama er að segja
um 63. grein stjómarskrárinnar, þá grein sem kveður á um að allir skuli eiga þess kost
að stofna trúfélag og iðka trú sína. Þykir mér því augljóst og svo ætti að vera um
fleiri, að stjómarskrárgjafinn líti svo á að kirkjuskipan okkar brjóti hvorki
jafnræðisreglu né rétt hvers og eins til trúffelsis og trúariðkunar.
Þingflokkur Samfylkingarinnar hefur flutt tillögu til þingsályktunar um breytingar á
stjómarskrá í tilefni aldarafmælis heimastjómar á næsta ári. I tillögunni er mælt fyrir
um að kannað verði, hvort tímabært sé í ljósi þjóðfélagsbreytinga að huga að
breytingum á ákvæðum stjómarskrár um samband ríkis og kirkju.
I greinargerð með þingsályktunartillögunni segir, að sterkt tákn um samþættingu ríkis
og kirkju birtist í því að þjóðhöfðinginn skipi biskupa kirkjunnar og þjóðhöfðinginn
sé þannig hið táknræna höfuð kirkjunnar. Hlutverk hans innan kirkjunnar undirstriki
því skjólið, sem stjómarskráin ætli ríkinu að veita evangelísku lútersku kirkjunni
umfram önnur trúfélög. Annað táknrænt dæmi um tengsl milli ríkis og kirkju sé, að
handhafi framkvæmdavaldsins velji biskup, þegar kosning innan kirkjunnar dugi ekki
til þess. Flutningsmenn láta þess hins vegar ekki getið, að kirkjumálaráðherra skipar í
embætti sóknarpresta. Þeir láta þess einnig ógetið, að hvorki forseti né ráðherra hefur
að lögum áhrif á val presta eða biskupa. Að ráðherra komi að vali biskups byggist á
starfsreglum kírkjuþings.
I greinargerð samfylkingarmanna á alþingi segir enn fremur:
" Aðskilnaður ríkis og kirkju er þannig orðinn að ferli, sem er á verulegri hreyfingu.
Kirkjan hefur sjálf gert sér mæta vel grein fyrir þessu. Það birtist með skýmm hætti í
ræðu hr. Karls Sigurbjömssonar biskups í upphafi kirkjuþings árið 2002 þar sem
biskupinn orðaði það svo að skilnaður hefði þegar orðið að borði og sæng og kirkjan
þyrfti nú að búa sig undir lögskilnað. Orðrétt sagði biskup: "Hér vantar í raun ekki
mikið upp á að ríki og kirkja séu aðskilin. Nefna má það skilnað að borði og sæng.
Mér sýnist sem kirkjan þurfi meðvitað að búa sig undir að til lögskilnaðar komi. En
meginspumingin er: A hvaða forsendum? Stjómarskrárákvæðið um þjóðkirkjuna
hefur verið áminning um kristnar rætur íslenskrar menningar og samfélags. Þjóðin má
ekki gleyma þeim rótum jafnvel þótt breyting yrði enn á lögformlegri stöðu
9