Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2013, Síða 193

193
geta þeir sem eru hikandi eða óöruggir, til dæmis varðandi eigin hæfni eða
það hvort þeir séu velkomnir, átt erfiðara með að höndla árásargirni. Þetta
síðastnefnda getur vissulega átt við um marga karla líka en eins og ég kem
aftur að síðar getur það magnast sérstaklega upp hjá konum vegna sam-
verkunar við aðra þætti.21
Auk árásargirninnar sem stundum er fylgifiskur mótherjaaðferðarinnar
er vert að skoða það niðurrif sem stundum felst í aðferðum heimspekinga.
Algengur fylgifiskur mótherjaaðferðarinnar er sá siður að greina niður í
öreindir og velta fyrir sér atriðum sem virðast ósköp smá. Vissulega getur
verið bæði gagnlegt og áhugavert að skoða hið smáa og í sjálfu sér er ekkert
við það að athuga að fólk stundi rannsóknir á öreindum. Stundum getur
þó slík áhersla verið til vandræða þegar meiningin var að skoða eitthvað
dálítið stærra. Við lærum ekki að þekkja fjöll með því að rýna bara í sand-
kornin sem í þeim eru. Niðurrifsstíllinn felst í því að hengja sig í alls konar
smærri atriði sem vissulega gæti verið allt í lagi að huga að en þarna er það
gert með sífelldum ábendingum og aðfinnslum um að þetta sé ekki rétt og
hitt gangi ekki upp án þess að nokkuð gagnlegt sé lagt til á móti. Ákveðið
magn af niðurrifsgagnrýni kann að vera nauðsynlegt hverjum þeim sem
vill tileinka sér öguð heimspekileg vinnubrögð en það reynir verulega á til
lengdar ef slík gagnrýni einkennir helstu, eða jafnvel einu, viðbrögðin sem
fást við því sem viðkomandi hefur fram að færa.
Þegar áherslan verður öll á smáatriðin kallast það smámunasemi eða
sparðatínsla, eða kannski orðhengilsháttur. Þó að heimspekingar séu sjálf-
sagt flestir vel færir um að greina aðalatriði frá aukaatriðum er samt sem
áður ákveðin tilhneiging hjá sumum þeirra til að týnast í aukaatriðum.
Þannig getur næmi fyrir smáatriðum stundum verið merki um nákvæmni
og af hinu góða en verra er þegar hið smáa verður að aðalatriði á kostnað
mikilvægari þátta. Niðurrifsgagnrýnin sem gjarnan fylgir ofuráherslu á
smáatriði getur auðvitað reynt á alla sem fyrir henni finna en hún getur
lagst enn meira á sál þeirra sem búa við óöryggi um stöðu sína eða hafa
jafnvel af því áhyggjur að þeir eigi ekki erindi í heimspeki vegna þess að þá
skorti til þess hæfileika. Hér má líka velta fyrir sér tengdum áhrifaþáttum,
21 Vitaskuld geta flestir þeir þættir sem minnst er á átt við um ýmsa karlmenn líka.
Mörgum körlum hefur af ýmsum ástæðum þótt mótherjaaðferðin fráhrindandi
og fælandi, sumir karlar upplifa sterkar kröfur um kurteisi o.s.frv. Og svo eru að
sjálfsögðu til konur sem kunna prýðilega við mótherjaaðferðina. Hér er ekki ætlun
neins að alhæfa heldur að setja fram greiningu á einhverju sem mun algengara er
að eigi við um konur en um karla.
ER HEIMSPEKIN KVENFJANDSAMLEG?