Peningamál - 01.05.2000, Page 22

PENINGAMÁL 2000/2 21
Fyrir hönd stjórnar Seðlabanka Íslands býð ég ykkur
öll velkomin á 39. ársfund bankans. Reikningar
bankans fyrir árið 1999 hafa í dag verið staðfestir af
forsætisráðherra. Þetta er í fyrsta sinn sem sá háttur
er hafður á eftir að lögum um Seðlabankann var
breytt um síðustu áramót og yfirstjórn hans færð til
forsætisráðherra frá viðskiptaráðherra. Ársskýrsla
bankans hefur jafnframt verið birt. Þar er að finna
yfirlit um starfsemi hans og afkomu auk greinar-
gerðar um stefnu og aðgerðir bankans í peninga-
málum, fjármálakerfi og fjármálamarkaði, svo og
það sem helst einkenndi efnahagsþróun síðastliðið ár.
Ég mun nú gera grein fyrir nokkrum þáttum efna-
hagsmála og horfum sem blasa við um þessar
mundir. Mun ég einkum fjalla um það sem nánast
tengist starfssviði Seðlabankans.
Verðbólga
Athygli Seðlabankans beindist í ríkum mæli að þeim
ofþenslumerkjum sem einkenndu síðastliðið ár.
Skýrar vísbendingar um ofþenslu komu reyndar fram
árið áður og birtust fyrst og fremst í miklum við-
skiptahalla og vaxandi spennu á vinnumarkaði. Á
síðasta ári bættist svo við vaxandi verðbólga sem nú
er mun meiri hér en í nokkru af helstu viðskipta-
löndum okkar. Vísitala neysluverðs hækkaði um
5,8% á árinu 1999. Það er mesta verðbólga á einu ári
síðan 1991. Tæplega eitt prósentustig af verðbólgu
ársins má rekja til hækkunar á bensínverði á erlend-
um mörkuðum og tæpan þriðjung má rekja til hækk-
unar húsnæðisverðs á höfuðborgarsvæðinu, en vísi-
talan mælir ennþá aðeins hækkun á þessu svæði.
Samanlagt skýrir hækkun bensín- og húsnæðisverðs
tæpan helming af verðbólgu síðasta árs. Þegar þessar
skýringar eru metnar verður þó að hafa í huga að
hækkun húsnæðisverðs er fyrst og fremst vísbending
um mikla innlenda eftirspurn og að aðrar þjóðir hafa
einnig mátt þola mikla hækkun bensínverðs án veru-
legrar verðbólgu af þeim sökum.
Verðþróun innlendra og erlendra matvæla átti
einnig þátt í því að verðbólga á Íslandi jókst. Innlend
matvara hækkaði um 7,4% á síðasta ári ef búvara er
undanskilin. Innflutt mat- og drykkjarvara hækkaði á
sama tíma enn meira, eða um 7,8%, þrátt fyrir
hækkun á gengi krónunnar. Hins vegar stóð verðlag
matvæla í stað á evrusvæðinu. Í Bandaríkjunum og á
Norðurlöndum fylgdu matvæli almennu verðlagi, en
lækkuðu í Bretlandi. Þetta bendir allt til þess að mikil
eftirspurn og þverrandi samkeppni skýri mikla
hækkun matvælaverðs hér á landi.
Seðlabankinn birtir verðbólguspá fjórum sinnum
BIRGIR ÍSL. GUNNARSSON
bankastjóri og formaður bankastjórnar Seðlabanka Íslands
Ræða flutt á ársfundi Seðlabanka Íslands 29. mars 2000
Framlag undirþátta til hækkunar
vísitölu neysluverðs 1999 (%)
Búvörur án grænmetis
Grænmeti
Aðrar innl. mat- & drykkjarv.
Aðrar innlendar vörur
Innfl. mat- & drykkjarvörur
Nýr bíll og varahlutir
Bensín
Aðrar innfluttar vörur
Áfengi og tóbak
Húsnæði
Opinber þjónusta
Önnur þjónusta
0 5 10 15 20 25 30 35-5
Mynd 1
%