Peningamál - 01.08.2001, Qupperneq 78

PENINGAMÁL 2001/3 77
fyrirtækja í öðrum atvinnugreinum. Fyrirtækjum í
hugbúnaðariðnaði hefur fjölgað mun hraðar en
fyrirtækjum í öðrum atvinnugreinum á þessu árabili.
Árið 1995 voru 188 skráð fyrirtæki í hugbúnaðar-
iðnaði en árið 2000 voru þau orðin 467. Aukningin er
148%. Á sama tíma hefur skráðum fyrirtækjum í
öðrum atvinnugreinum fjölgað um 35%.
En fjölgun fyrirtækja er kannski ekki besti mæli-
kvarði á aukin umsvif hugbúnaðargeirans því fyrir-
tækin geta verið mjög mismunandi að stærð og
umsvifum. Betra er að miða við tölur um veltu og
vinnuafl í þessu sambandi. Tafla 1 sýnir áætlað
vinnuafl í hugbúnaðariðnaði 1991-2000 borið saman
við aðrar atvinnugreinar samkvæmt vinnumarkaðs-
könnun Hagstofunnar. Þar sést að vinnuafl í hugbún-
aðargeiranum hefur vaxið mun hraðar en vinnuafl í
öðrum atvinnugreinum. Vinnuafl í hugbúnaðariðnaði
hefur rúmlega tvöfaldast á tímabilinu en í öðrum
atvinnugreinum hefur það aukist um rúm 13%. Á
árunum 1995-2000 jókst vinnuafl í heild um rúmlega
11.000 störf samkvæmt könnuninni. Af þeim voru
um 1.700 störf í hugbúnaðariðnaði. Af hverjum 100
störfum sem sköpuðust á tímabilinu voru því 15 í
hugbúnaðariðnaði. Árið 2000 má ætla að tæp 2% af
vinnuafli á Íslandi starfi við hugbúnaðariðnað. En þó
að hugbúnaðargeirinn hafi dregið til sín vinnuafl á
síðustu árum hefur skortur á vinnuafli háð greininni
þar til hugsanlega nú á síðustu mánuðum. Eitthvað
hefur borið á innfluttu vinnuafli til starfa í hugbúnað-
argeiranum hér á landi en einnig hafa fyrirtækin flutt
vinnuna til útlanda og má þar nefna að fyrirtæki hafa
stofnað starfsstöðvar erlendis t.d. í Indlandi. Þróun
hugbúnaðar er vinnuaflsfrek iðja og þarfnast sér-
menntaðs vinnuafls sem langan tíma tekur að
mennta. Framleiðsluferlið í hugbúnaðariðnaði er
einnig oft mjög langt. Langur tími líður yfirleitt frá
því að hugmynd fæðist þar til markaðshæf afurð
verður til. Lengi vel var Háskóli Íslands eini skólinn
á háskólastigi sem útskrifaði tölvunarfræðinga. Fleiri
skólar hafa nú bæst við sem útskrifa tölvumenntað
fólk á háskólastigi, auk þess sem námsleiðir á
framhaldsskólastigi bjóða menntun á þessu sviði.
Tölur frá Þjóðhagsstofnun um veltu fyrirtækja í
hugbúnaðariðnaði 1991-2000 sýna að velta hugbún-
aðarfyrirtækja hefur rúmlega 14-faldast að raungildi
á tímabilinu (mynd 2). Árið 1991 var velta í hugbún-
aðariðnaði tæpur 1,1 milljarður króna en var 15,9
Tafla 1 Áætlaður fjöldi á vinnumarkaði
Hug- Aðrar
búnaðar- atvinnu-
iðnaður greinar Alls
1991 1.300 139.200 140.500
1992 1.000 142.000 143.000
1993 1.000 143.200 144.200
1994 1.000 144.400 145.400
1995 1.000 148.000 149.000
1996 1.300 146.200 147.500
1997 1.300 146.500 147.800
1998 1.800 150.300 152.100
1999 2.200 154.300 156.500
2000 2.700 157.400 160.100
Heimild: Hagstofa Íslands (vinnumarkaðskönnun).
Mynd 1
Mynd 1 Fjölgun fyrirtækja 1995-2000
1995 1996 1997 1998 1999 2000
100
120
140
160
180
200
220
240
260
1995=100
Hugbúnaðariðnaður
Aðrar atvinnugreinar

Heimild: Hagstofa Íslands, fyrirtækjaskrá.
Heimild: Þjóðhagsstofnun (atvinnuvegaskýrslur).
Mynd 2
Velta skv. virðisaukaskattsskýrslum
1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000
0
200
400
600
800
1.000
1.200
Ma.kr.
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
Ma.kr.
Í ma.kr. á verðlagi 2000
Aðrar atvinnugreinar (vinstri ás)
Hugbúnaðariðnaður (hægri ás)