Peningamál - 01.02.2002, Blaðsíða 19

erlendra gjaldmiðla var tæplega fimmtungi hærra en
árið 2000. Olli þetta því að bókfært gengistap af
erlendum lánum hækkaði, sem leiddi til verulegs
rekstrartaps eftir skatta lengst af árinu. Styrking
krónunnar undir árslok 2001 dró þó úr gengistapinu.
Á hinn bóginn jukust mjög krónutekjur útflutnings-
fyrirtækja. Kemur það glöggt fram í aukinni fram-
legð flestra skráðra fyrirtækja. Vextir á krónulánum
hafa að vísu verið háir undanfarin misseri en ekki
íþyngt verulega fyrirtækjum á hlutabréfamarkaði, þar
sem lán þeirra eru að langmestu leyti í erlendum
gjaldmiðlum. Launahækkanir voru verulegar á árinu,
að jafnaði 8%-10%. Þá lækkaði eldsneytisverð veru-
lega á síðari hluta liðins árs og að meðaltali var elds-
neytisverð 15% lægra en árið á undan. Lækkun
tekjuskattshlutfalls úr 30% í 18% frá sl. áramótum
mun hafa áhrif á rekstrarniðurstöðu síðasta árs hjá
mörgum fyrirtækjum í formi tekjufærslu vegna lækk-
unar á tekjuskattsskuldbindingum í efnahags-
reikningi.
Velta skráðra fyrirtækja jókst verulega á milli ára.
Það má rekja til endurskipulagningar, vöruþróunar
og aukins virðisauka, en einnig uppkaupa og sam-
runa við önnur fyrirtæki innanlands og utan. Áætlað
er að velta skráðra fyrirtækja hafi aukist um fjórðung
á seinasta ári og um 8%-10% að raungildi, staðvirt
með gengi og vísitölu neysluverðs.
Samkvæmt áætlunum fjármálafyrirtækja, miðað
við úrtak 31 atvinnufyrirtækis á Verðbréfaþingi
Íslands um afkomu á sl. ári, jókst framlegð sem hlut-
fall af veltu umtalsvert milli ára, úr 8,4% árið 2000 í
10,2% á liðnu ári. Þá er áætlað að hagnaður eftir
skatta hafi rúmlega þrefaldast, og sem hlutfall af
veltu farið úr 0,5% árið 2000 í 1,3% 2001. Mest voru
umskiptin hjá sjávarútvegsfyrirtækjum. Í þeim jókst
hlutfallsleg framlegð úr 17,5% árið 2000 í 27% á
liðnu ári og hagnaður eftir skatta sem hlutfall af veltu
úr -8% í 0,8%. Einnig varð verulegur rekstrarbati hjá
iðnaðar- og lyfjafyrirtækjum og hjá olíufyrir-
tækjunum.
Í rekstrarspám fyrir yfirstandandi ár er gert ráð
fyrir að heldur hægi á vexti veltu hjá skráðum fyrir-
tækjum. Búist er við 17% aukningu á milli ára,
samanborið við 25% vöxt árið áður. Búist er við að
framlegð verði áfram mikil í flestum greinum, að
hlutfall hennar af veltu verði óbreytt hjá sjávar-
útvegsfyrirtækjum og aukist hjá fyrirtækjum í iðnaði,
lyfjaframleiðslu og samgöngum. Í heild er spáð að
framlegðarhlutfallið verði u.þ.b. 12%, samanborið
við 10% á sl. ári. Þá er áætlað að fjármagnskostnaður
muni lækka mjög vegna minna gengistaps á erlend-
um lánum. Gert er ráð fyrir að hagnaður eftir skatta
verði þrefalt meiri en á sl. ári. Er þá tekið tillit til
áhrifa lækkunar tekjuskattsprósentu sem talin er
valda um fimmtungi af hagnaðaraukningunni eftir
skatta.
18 PENINGAMÁL 2002/1
Tafla 5 Afkomutölur helstu fyrirtækja á hlutabréfamarkaði 2000-20021
Hagnaður fyrir afskriftir og fjármagnsliði og hagnaður eftir skatta sem hlutfall af veltu
HAF/velta2,3 HES/velta2,4
Áætlun Spá Áætlun Spá
% 2000 2001 2002 2000 2001 2002
Sjávarútvegsfyrirtæki (8) ..................... 17,5 27,0 26,8 -8,0 0,8 7,7
Iðnaður og framleiðsla (7) ................... 15,5 17,7 20,6 6,6 9,8 9,9
Olíudreifing (3) .................................... 7,3 10,0 8,7 0,8 3,5 3,0
Samgöngur (2)...................................... 3,4 2,6 7,6 -0,8 -5,3 -2,7
Upplýsingatækni (6)............................. 22,0 18,8 25,1 6,4 -2,3 6,7
Verslun og þjónusta (2) ........................ 6,3 5,9 5,6 2,6 2,6 4,5
Verktakar (1)......................................... 8,2 11,2 10,0 2,1 0,5 1,0
Útflutningsfyrirtæki (2) ........................ 2,2 3,3 3,3 -0,8 1,0 1,2
Samtals ................................................. 8,4 10,2 11,6 0,5 1,3 3,8
1. Tölur í svigum tákna fjölda fyrirtækja. 2. Paraður samanburður, byggður á meðaltali áætlana fjármálafyrirtækja um afkomu 2001 og spám
fyrir 2002. 3. HAF=hagnaður fyrir afskriftir og fjármagnsliði. 4. HES=hagnaður eftir skatta.