Peningamál - 01.02.2002, Blaðsíða 46

PENINGAMÁL 2002/1 45
árinu 1998. Öra hjöðnun verðbólgunnar á haustmán-
uðum, úr 2,7% í júlí, má einkum rekja til lækkandi
orkuverðs. Án hinna sveiflukenndu liða, orku og
matvæla, var verðbólgan 2,8%.
Á evrusvæðinu jókst verðbólga á árinu 2000 og
fór hæst í 3,6% í maí 2001, en er nú u.þ.b. 2% og
ekki útlit fyrir annað en hún verði undir verðbólgu-
markmiði ECB á árinu. Tímabundna uppsveiflu má
rekja til orkuverðs og kreppu í evrópskum land-
búnaði. Ástæða er til að staldra nokkuð við verðlags-
þróun í Evrópu, því að eitt af áhyggjuefnum margra
hefur verið að mismunandi verðlagsþróun innan
myntbandalagsins geti valdið erfiðleikum, en sama
peningastefna gildir fyrir allt svæðið. Verðbólga í
hinum einstöku aðildarlöndum hefur vissulega verið
nokkuð mismunandi, en munurinn hefur þó ekki
verið meiri en algengt er t.d. á milli einstakra hluta
Bandaríkjanna. Undanfarna mánuði hefur verð-
bólgan verið mest í Hollandi og var í desember sl.
5,1%. Minnst verðbólga í desember var í Lúxemborg
(0,9%) og í Frakklandi og Þýskalandi var verðbólgan
u.þ.b. 1½%. Um tíma olli verðlagsþróun á Írlandi
nokkrum áhyggjum. Þar fór verðbólga yfir 6% árið
2000, hafði hjaðnað í 3½% á haustmánuðum 2001,
en mældist 4,4% í desember.
Samdráttarskeið hófst í Bandaríkjunum í mars 2001
skv. NBER
Þar sem samdráttarmerkja varð fyrr vart í Banda-
ríkjunum en hinum meginefnahagsveldunum er
ástæða til að gefa sérstakan gaum að framvindu mála
þar. Þótt hlutdeild Bandaríkjanna í heimsbúskapnum
hafi minnkað á undanförnum áratugum nemur lands-
framleiðsla þeirra enn u.þ.b. fimmtungi heimsfram-
leiðslunnar. Þróun mála í Bandaríkjunum hefur því
áhrif um heim allan, ekki eingöngu vegna beinna
viðskipta við Bandaríkin, sem að ýmsu leyti eru enn
sjálfri sér næg efnahagsheild, heldur einnig vegna
tengsla í gegnum alþjóðlega fjármálamarkaði og
fjölþjóðafyrirtæki, eins og vikið hefur verið að.
Fyrstu merki þess að breytingar væru í aðsigi má
segja að hafi komið fram á verðbréfamörkuðum á
árinu 2000. Þessar vísbendingar urðu smám saman
skýrari eftir því sem leið á árið og undir lok ársins
var greinilegt að umtalsvert hafði dregið úr hagvexti,
þegar atvinnuleysi tók að aukast á ný. Hagsveiflu-
Mynd 3
1990 1992 1994 1996 1998 2000 2001
0
1
2
3
4
5
6
7
-1
-2
% á ári
Verðbólga í Bandaríkjunum,
á evrusvæðinu og í Japan 1990-2001
Heimild: EcoWin.
Verðbólga í þróunar- og
umskiptaríkjum 1993-2001
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
% á ári
Bandaríkin
Evru-
svæðið
Japan
Þróunarríki
Umskiptaríki
40,1% 1994
132,1% 1993
Tafla 2 Verðbólga á nokkrum svæðum
Áætlun Spá
% á ári 1998 1999 2000 2001 2002
Þróuð ríki...................... 1,5 1,4 2,3 2,3 1,3
Bandaríkin.................. 1,5 2,2 3,4 2,9 1,6
Evrusvæði................... 1,2 1,7 1,3 2,3 1,7
Japan........................... 0,7 -0,3 -0,8 -0,7 -1,0
Nýiðnvædd lönd Asíu 3,2 -2,3 -1,9 0,7 0,9
Þróunarríki.................... 10,5 6,8 5,9 6,0 5,3
í Afríku ....................... 10,6 11,6 13,5 12,8 8,3
í Asíu .......................... 7,7 2,5 1,9 2,8 3,0
á vesturhveli ............... 9,8 8,8 8,1 6,3 5,2
Umskiptaríki................. 21,8 43,9 20,1 16,0 11,0
í Mið- og A-Evrópu ... 17,1 10,9 12,8 9,3 7,3
Rússland ..................... 27,8 85,7 20,8 21,5 14,0
Heimild: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn. World Economic Outlook, desember
2001. Tölurnar sýna meðaltalsbreytingu neysluverðs milli ára.