Peningamál - 01.05.2002, Blaðsíða 25

24 PENINGAMÁL 2002/2
reglunni einfaldlega summan af náttúrulegum raun-
vöxtum og verðbólgumarkmiðinu. Líta má á þessa
vexti sem hlutlausa í samhengi reglunnar.
Til að hægt sé að nota Taylor-regluna verður að
ákveða náttúrulega raunvexti og stikana á fráviki
verðbólgu frá markmiði og á framleiðsluspennu. Í
grein sinni frá 1993 komst Taylor að því að svipuð
regla, þar sem r* = π* = 2%, β = 1½ og γ = ½, náði að
lýsa vaxtaákvörðunum Seðlabanka Bandaríkjanna á
árunum 1987-1992 ótrúlega vel. Með ólíkindum þótti
að hægt væri að lýsa jafn flóknu ferli og stjórn
peningamála í Bandaríkjunum er með jafn einfaldri
reglu. Aðrar rannsóknir hafa fylgt í kjölfarið sem sýna
að þessi sama regla lýsir einnig hegðun seðlabanka
annarra landa (t.d. Englandsbanka eftir að hann tók
upp verðbólgumarkmið, Nelson (2001), og seðlabanka
Japans, Þýskalands, Frakklands og Ítalíu, Clarida, Galí
og Gertler (1998)). Þar sem þessi regla hefur getað lýst
tímabilum þar sem stjórn peningamála hefur þótt
takast vel hefur þeirri skoðun vaxið fylgi að regla
Taylors, eða útfærslur á henni, gefi almennt góða vís-
bendingu um heppileg viðbrögð stjórnar peningamála
við þróun efnahagsmála.
Heppilegir stikar fyrir Taylor-regluna eru líklega
háðir tíma og rúmi. Þannig má færa fyrir því rök að
land eins og Ísland sem gæti vaxið hraðar en banda-
ríska hagkerfið til lengdar þurfi m.a. af þeim sökum að
búa við hærri raunvexti um langa hríð ef jafnvægi á að
ríkja í þjóðarbúskapnum. Náttúrulegir raunvextir verða
þá hærri en t.d. í Bandaríkjunum. Þá gætu stikar við
verðbólgufrávik og framleiðsluspennu verið aðrir. Þó
virðist ávallt gilda að til þess að reglan skili verðbólgu
sem samrýmist verðbólgumarkmiðinu þarf β > 1.
Ástæðan er sú að β endurspeglar viðbrögð nafnstýri-
vaxta við hækkun verðbólgu. Sé β < 1 mun hækkun
stýrivaxta aldrei ná að vega upp hækkun verðbólgu
þannig að raunstýrivextir lækka í stað þess að hækka.
Seðlabankinn mun því aldrei ná að kveða niður
umframeftirspurnina sem orsakaði verðbólguhækk-
unina og verðbólgumarkmiðið mun því aldrei nást. Í
því tilviki mundi Taylor-reglan vera óstöðug og ekki
tryggja peningastefnunni peningalegt akkeri.
Þrátt fyrir margvíslega kosti hefur Taylor-reglan
einnig ýmsa galla sem gera hana erfiða í notkun sem
leiðarvísi við raunverulegar vaxtaákvarðanir seðla-
banka. Í fyrsta lagi er hún í raun of einföld til að endur-
spegla allar upplýsingar sem seðlabankar líta til við
vaxtaákvarðanir. Líklegt er að seðlabankar vilji nýta
aðrar upplýsingar sem ekki endurspeglast með skýrum
hætti í Taylor-reglunni, svo sem um þróun gengis
gjaldmiðla, annarra eignaverða, peningamagns og út-
lána. Í öðru lagi er ekki ljóst hverjir viðbragðsstikar
Taylor-reglunnar eiga að vera á hverjum tíma og tölu-
verð óvissa ríkir um náttúrulega raunvexti. Að sama
skapi er ekki ljóst hvaða mælikvarða á verðbólgu og
framleiðsluspennu á að miða við og hver tímasetning
þessara stærða á að vera. Verðbólgu er hægt að mæla á
marga vegu: t.d. liðna 12 mánaða breytingu og árs-
fjórðungslegar breytingar milli ára og að sama skapi
koma margar verðvísitölur til greina: vísitala neyslu-
verðlags, undirliggjandi verðlag og verðvísitala
vergrar landsframleiðslu. Þá er ekki ljóst hvort notast á
við samtímagildi liðinnar verðbólgu, tafða verðbólgu
eða spáða verðbólgu og ef spáð verðbólga er notuð,
hversu langt fram í tímann sú spá á að vera. Sams
konar spurningar koma einnig upp hvað varðar fram-
leiðsluspennuna sem þar að auki er ekki mælanleg
stærð heldur þarf að meta hana með tölfræðilegum
aðferðum. Slíku mati fylgir mikil óvissa, enda
endurskoðun á sögulegum gögnum um framleiðslu-
spennu tíð. Að lokum má nefna að Taylor-reglan í sínu
einfaldasta formi tekur ekki tillit til þeirrar tilhneig-
ingar seðlabanka að jafna sveiflur í vöxtum sem m.a.
virðist byggjast á því verkefni þeirra að taka tillit til
fjármálastöðugleika og stuðla að virkum fjármála-
mörkuðum, auk þess að endurspegla nauðsyn þess að
framkvæma aðgerðir frekar í fleiri smærri skrefum en
einu stóru skrefi vegna óvissu um áhrif aðgerða.
Meðal annars af ofangreindum orsökum notast
seðlabankar yfirleitt ekki beint við Taylor-regluna við
ákvarðanir í peningamálum. Reglan getur hins vegar
reynst gagnleg á aðra vegu. T.d. geta seðlabankar
notast við hana innanhúss sem eitt af mörgum mats-
tækjum við ákvörðun vaxta. Hægt er nota regluna sem
upphafspunkt ákvörðunarferlis og hægt væri að bera
Taylor-regluna saman við raunverulegar vaxtaákvarð-
anir til að átta sig á því hvaða ástæður eru fyrir því að
vaxtaferillinn er ekki í takt við þann feril sem reglan
gefur til kynna. Með þessu gæti seðlabanki styrkt
vaxtaákvörðunarferlið enn frekar. Þar að auki geta
seðlabankar notað regluna við spágerð sína og mat
áhrifa mismunandi efnahagsatburða á hagkerfið og