Peningamál - 01.05.2002, Blaðsíða 48
um óvænta niðursveiflu að ræða á verðbréfamörk-
uðum eða óvenjumikið útlánatap. Þegar þetta er ritað
hafi þrír stærstu viðskiptabankarnir skilað uppgjöri
fyrir fyrsta fjórðung ársins 2002 og sýna þau ágæta
niðurstöðu.
… og hreinar vaxtatekjur jukust umtalsvert á milli
ára …
Tekjur fjármálafyrirtækja í heild jukust töluvert í
fyrra þrátt fyrir tap annað árið í röð af verðbréfaeign
þeirra. Eins og sést á mynd 20 voru hreinar vaxta-
tekjur9 stærsta tekjulind fjármálafyrirtækjanna. Þessi
tekjuliður hækkaði um 40% á milli ára, eða um 30
ma.kr., m.a. vegna verðbólgu ársins 2001.10 Hefð-
bundin innláns- og útlánsviðskipti skiluðu því góð-
um hagnaði. Á árinu 2002 má búast við að vaxtatekj-
urnar aukist minna þar sem búist er við að verðbólg-
an yfir árið verði um 2,8% auk þess sem verulega
hefur dregið úr vexti útlána.
Næststærsti tekjuliðurinn voru hreinar þjónustu-
tekjur en þær jukust um 2,8 ma.kr., eða ríflega 22% á
síðasta ári. Á árinu 2001 varð samdráttur í tekjum af
hlutabréfaeign og eignarhlutum, gengishagnaði af
fjármálastarfsemi og ýmsum rekstrartekjum frá fyrra
ári. Búast má við að þessar tekjur aukist á árinu 2002
en hlutabréfaverð hefur hækkað frá áramótum og
ávöxtunarkrafa á skuldabréfamarkaði hefur lækkað
að einhverju marki.
…en kostnaðarhlutfallið stóð í stað
Kostnaðarhlutfallið, þ.e. rekstrargjöld sem hlutfall af
rekstrartekjum, stóð svo til í stað og var 66,1% 2001,
samanborið við 66,3% 2000. Kostnaðarhlutfall
stærstu viðskiptabankanna batnaði töluvert á árinu
2001 en fullyrða má að enn er svigrúm til að lækka
það hjá nokkrum fjármálafyrirtækjum enda meðal-
talið nokkuð hátt í alþjóðlegum samanburði. Flest
fjármálafyrirtæki voru nærri meðaltalinu en þó var
stærsta fjármálafyrirtækið, Íslandsbanki hf., með
einna lægsta kostnaðarhlutfallið, 55% og Kaupþing
banki hf. með það hæsta, 83,2%. Eins og bent var á í
Peningamálum 2001/2 og 2001/4 er kostnaðarhlut-
fallið ekki gallalaus mælikvarði þar sem rekstrar-
tekjur geta verið sveiflugjarnar og kostnaðarhlutfall-
ið því breyst mikið á milli ára. Á heildina litið hefur
hlutfallið verið nokkuð stöðugt á síðustu árum.
PENINGAMÁL 2002/2 47
9. Hreinar vaxtatekjur eru vaxtatekjur að frádregnum vaxtagjöldum.
10. Verðtryggðar eignir bankanna eru hærri en verðtryggðar skuldir. Hjá
viðskiptabönkunum og sex stærstu sparisjóðunum var þessi munur
ríflega 77,6 ma.kr. í árslok 2001 en um 84,6 ma.kr. í árslok 2000.
Mynd 19
1996 1997 1998 1999 2000 2001
0
2
4
6
8
10
12
M.kr.
Hagnaður fyrir skatta
og óreglulega liði
Hagnaður eftir skatta
Hagnaður fyrir og eftir skatta1 1996-2001
1. Viðskiptabankarnir, sex stærstu sparisjóðirnir, Kaupþing banki hf. og Frjálsi fjárfestingar-
bankinn hf. Heimild: Fjármálaeftirlitið.
Mynd 20
1996 1997 1998 1999 2000 2001
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
-10
Skipting tekna eftir tekjuliðum1 1996-2001
1. Viðskiptabankarnir, sex stærstu sparisjóðirnir, Kaupþing banki hf. og Frjálsi fjárfestingar-
bankinn hf. Heimild: Fjármálaeftirlitið.
Ýmsar rekstrartekjur
Gengishagnaður af
fjármálastarfsemi
Hreinar þjónustutekjur
Tekjur af hlutabréfum
og eignarhlutum
Hreinar vaxtatekjur
Mynd 21
1996 1997 1998 1999 2000 2001
40
45
50
55
60
65
70
75
80
%
Kostnaðarhlutfall1 1996-2001
1. Viðskiptabankarnir, sex stærstu sparisjóðirnir, Kaupþing banki hf. og Frjálsi fjárfestingar-
bankinn hf. Heimild: Fjármálaeftirlitið.
Fjárfestingarbankar
Sex stærstu sparisjóðir
Viðskiptabankar
Allir