Peningamál - 01.05.2002, Blaðsíða 70

PENINGAMÁL 2002/2 69
hafa verið felldar inn í EES-samninginn. EES-réttur
á þessu sviði gengur þó nokkru skemmra en EB-rétt-
ur. Verður nú fjallað nánar um ákvæði EES-samn-
ingsins á þessu sviði.
Efnisreglur í EES-rétti um fjármagnsflutninga og
greiðslur eru sambærilegar efnisreglum í EB-rétti
eins og þær voru fyrir gildistöku Maastricht-
samningsins. Kveðið er á um frjálsa fjármagnsflut-
ninga í 40.-45. gr. EES-samningsins og í tilskipun
88/361/EBE sem er að finna í XII. viðauka samn-
ingsins. Með orðasambandinu frjálsir fjármagns-
flutningar er annars vegar átt við frelsi til að yfirfæra
fjármagn (og fjárfesta) almennt séð og í öðru lagi
frelsi til að greiða svonefndar „gengar greiðslur“22 í
tengslum við vöruviðskipti og aðra þætti fjórfrels-
isins. Gengar greiðslur eru alltaf tengdar tilteknum
löggerningi sem er grundvöllur þeirra.23 Um greiðsl-
ur er fjallað í 41. gr. EES-samningsins en þar segir að
gengar greiðslur í tengslum við þjónustustarfsemi,
vöruflutninga, fólksflutninga eða fjármagnsflutninga
milli samningsaðila innan ramma ákvæða samn-
ingsins skuli lausar við öll höft. Þessi grein svarar til
þágildandi 2. mgr. 67. gr. og 1. mgr. 106. gr. Rómar-
samningsins.
EES-samningurinn tekur ekki til stefnunnar í
efnahagsmálum og peningamálum sem kveðið er á
um í 98.-124. gr. (áður 102. gr. a - 109. gr. m) Rómar-
samningsins. Þó er gert ráð fyrir samvinnu samn-
ingsaðila á þessu sviði í 46. gr. samningsins. Þannig
skulu þeir skiptast á skoðunum og upplýsingum um
framkvæmd samningsins og áhrif samstarfsins á
efnahagsstarfsemi og framkvæmd stefnu í efnahags-
og peningamálum. Þessi samvinna felur þó ekki í sér
neinar skuldbindingar fyrir samningsaðilana.
Tvenn tilmæli og tvær tilskipanir á sviði greiðslu-
miðlunar hafa verið teknar inn í IX. viðauka EES-
samningsins um fjármálaþjónustu með bæði altækri
og sérstakri aðlögun,24 þ.e. tilmæli 90/109/EBE um
upplýsingaskyldu banka í sambandi við fjármála-
viðskipti milli landa, tilmæli 97/489/EB um viðskipti
með rafrænum greiðslumiðlum,25 tilskipun 97/5/EB
um færslu fjármuna milli landa26 og tilskipun
98/26/EB um endanlegt uppgjör í greiðslukerfum og
uppgjörskerfum fyrir verðbréf.27 Fjallað er um efni
þessara tilmæla og tilskipana hér að framan.
Tilmælin eru ekki lagalega bindandi hér á landi
og hafa ekki verið lögfest sérstaklega. Tilskipun
97/5/EB hefur verið innleidd í íslenskan rétt, sbr. lög
nr. 128/1999, um breyting á lögum nr. 87/1992 um
gjaldeyrismál, reglugerð um yfirfærslur á milli
viðskiptareikninga á milli landa nr. 56/2000 og
reglugerð um gjaldeyrismál nr. 679/1994. Tilskipun
98/26/EB hefur einnig verið lögfest hér á landi, sbr.
lög um öryggi greiðslufyrirmæla í greiðslukerfum nr.
90/1990.28
Áhrif mismunar á réttarreglum í EB-rétti og EES-
rétti
Eins og fram hefur komið byggist afleiddur EB-rétt-
ur á sviði greiðslumiðlunar og greiðslukerfa á réttar-
reglum um innri markaðinn og efnahags- og mynt-
bandalagið. Þessi tengsl eru rökrétt. Þróun innri
markaðarins í Evrópu (og tollabandalagsins) gerði
aðildarríkin háðari hvert öðru í efnahagslegu tilliti og
leiddi af sér þörf á aukinni samvinnu þeirra í efna-
hagsmálum sem síðar skapaði forsendu fyrir stofnun
myntbandalags. Upptaka sameiginlegrar peninga-
málastefnu og sameiginlegs gjaldmiðils hefur leitt af
sér kröfu um að viðskipti og framkvæmd greiðslna
yfir landamæri sé jafn auðveld og ódýr á milli lan-
damæra sem innan þeirra.
Álitamál er hvaða áhrif það hefur á túlkun og
frekari þróun EES-réttar á sviði greiðslumiðlunar og
greiðslukerfa að lagalegur grundvöllur hans og
markmið eru nokkuð annars eðlis en EB-réttar. Þar
skiptir mestu máli að EES-samningurinn nær ekki
með beinum hætti yfir efnahags- og myntbandalagið.
EFTA-ríkin taka þannig ekki með beinum hætti þátt í
verkefnum Evrópska seðlabankans á sviði greiðslu-
miðlunar þótt seðlabankar EFTA-ríkjanna hafi
nokkurt samstarf við Evrópska seðlabankann sem
m.a. getur varðað greiðslumiðlun.
22. Á ensku: current payments.
23. Stefán Már Stefánsson, bls. 503.
24. Um altæka og sérstaka aðlögun, sjá bókun 1 við EES-samninginn.
25. Sbr. ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 74/98 frá 17. júlí
1998.
26. Sbr. ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 1/98 frá 30. janúar
1998.
27. Sbr. ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar nr. 53/99 frá 30. apríl
1999.
28. Þegar þetta er ritað hefur Eftirlitsstofnun EFTA ekki gert formlegar
athugasemdir við lögfestingu þessara tilskipana í EFTA-ríkjunum ef
frá er talin lögfesting tilskipunar 98/26/EB í Liechtenstein.