Peningamál - 01.05.2002, Blaðsíða 71

Þá ber að hafa í huga að í 14. gr. (áður 7. gr. a)
Rómarsamningsins er kveðið á um skyldu til að
koma á innri markaði án landamæra. EES-samning-
urinn kveður hins vegar á um það markmið að mynda
einsleitt Evrópskt efnahagssvæði sem grundvallað sé
á sameiginlegum reglum og sömu samkeppnisskil-
yrðum, sbr. 1. gr. samningsins.29 Að því er varðar
greiðslumiðlun er þó ekki rétt að gera mikið úr áhrif-
um þessa á upptöku nýrra gerða í EES-samninginn,
innleiðingu þeirra í landsrétt EFTA-ríkjanna og beit-
ingu landsréttar á viðkomandi sviði. Sérstaklega ber
að nefna að tvær tilskipanir (97/5/EB og 98/26/EB)
um greiðslumiðlun sem byggjast á lagasamræm-
ingarákvæði 100. gr. a (nú 95. gr.) Rómarsamnings-
ins, en sú grein vísar til 14. gr. (áður 7. gr. a) samn-
ingsins, hafa verið teknar upp í IX. viðauka EES-
samningsins um fjármálaþjónustu, eins og áður segir.
Að því er varðar þessar tilskipanir verður ekki
séð að þessi munur á EB-rétti og EES-rétti á sviði
greiðslumiðlunar hafi valdið sérstökum túlkunar-
vanda.30 Á hinn bóginn má reikna með að stofnanir
EB, einkum framkvæmdastjórnin og Evrópski seðla-
bankinn, leggi á næstu árum aukna áherslu á tækni-
lega og lagalega samræmingu á ýmsum sviðum
greiðslumiðlunar og greiðslukerfa sem miði að því
að efla evruna sem sameiginlegan greiðslumiðil á
innri markaðinum. Álitamál er hver staða nýrrar lög-
gjafar á þessu sviði verður gagnvart EES-samn-
ingnum.
Stefna stofnana EB á sviði greiðslumiðlunar og
greiðslukerfa
Aðildarríki ESB höfðu frest fram til síðari hluta
ársins 1999 til þess að lögfesta ofangreindar tilskip-
anir 97/5/EB og 98/26/EB.31 Framkvæmdastjórnin
og Evrópski seðlabankinn hafa lagt mikla áherslu á
að vandað sé til lögfestingar þessara tilskipana og er
enn unnið að skoðun ýmissa álitaefna sem komið
hafa upp í þeim efnum. Framkvæmdastjórnin hefur
birt ýmsar niðurstöður þeirrar skoðunar á opinberum
vettvangi.32 Ekki er útilokað að gerðar verði
einhverjar breytingar á ákvæðum þessara tilskipana
þegar aukin reynsla hefur fengist af framkvæmd
þeirra.
Þann 4. janúar 1999 var tekið í notkun stór-
greiðslukerfi Evrópska seðlabankans (TARGET)
sem er rauntímauppgjörskerfi fyrir háar greiðslu-
fjárhæðir í evrum. Þá hafa bankasamtökin EBA33
þróað greiðslukerfið EURO 1 fyrir háar greiðslur í
evrum þar sem uppgjör fer fram fyrir milligöngu
Evrópska seðlabankans. Greiðslukerfi einstakra
aðildarríkja eru hins vegar enn afar ólík og samræmt
smágreiðslukerfi34 er ekki enn fyrir hendi í aðildar-
ríkjunum. Framkvæmd smágreiðslna milli landa er
því enn tímafrek og kostnaðarsöm.
Síðasta áratug hafa framkvæmdastjórnin,
Evrópuþingið og Evrópski seðlabankinn lagt vaxandi
áherslu á að draga úr kostnaði neytenda og fyrirtækja
af peningafærslum milli landa. Í tengslum við upp-
töku seðla og myntar í evrum 1. janúar 2002 hefur
það þótt óásættanlegt að þóknun sé hærri fyrir
greiðslur í evrum milli landa en innan þeirra. Slíkt
ósamræmi hefur verið talið standa í vegi fyrir skil-
virkni innri markaðarins og trausti almennings á
evrunni. Því hefur skapast pólitískur þrýstingur á
stofnanir bandalagsins til að knýja lánastofnanir í
aðildarríkjunum til að draga verulega úr þessum
kostnaði.
Í aðgerðaáætlun framkvæmdastjórnarinnar fyrir
fjármagnsmarkað35 frá 11. maí 1999, sem samþykkt
var af ráðinu og Evrópuþinginu, er m.a. lögð áhersla
á þróun samræmdra greiðslukerfa sem bjóði upp á
örugga og samkeppnishæfa smágreiðsluþjónustu
milli landa. Í framhaldi af aðgerðaáætluninni gaf
framkvæmdastjórnin út umræðuskjal til ráðsins og
70 PENINGAMÁL 2002/2
29. Stefán Már Stefánsson, bls. 118-131.
30. Hér má þó nefna að í ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar nr.
1/98 frá 30. janúar 1998 er tekið fram að ákvæði tilskipunarinnar skuli,
að því er samninginn varðar, aðlöguð þannig að í 1. gr. hennar komi
orðin „gjaldmiðlum aðildarríkjanna eða EFTA-ríkjanna“ í stað ,,gjald-
miðlum aðildarríkjanna“. Við túlkun þessa ákvæðis þurfti að leysa úr
því álitamáli hvort svissneski frankinn, sem er lögeyrir í Liechtenstein,
félli undir ákvæði tilskipunarinnar. Af hálfu Eftirlitsstofnunar EFTA
var talið að svo væri og féllst framkvæmdastjórnin á þá túlkun.
31. Tímafresturinn var 14. ágúst 1999 að því er varðar tilskipun 97/5/EB.
Í sameiginlegri yfirlýsingu Evrópuþingsins, ráðsins og framkvæmda-
stjórnarinnar var hins vegar lýst yfir vilja aðildarríkjanna til að inn-
leiða tilskipunina eigi síðar en 1. janúar 1999. Tímafresturinn var 11.
desember 1999 að því er varðar tilskipun 98/26/EB.
32. Sjá http://europa.eu.int/comm/internal_market/en/finances/payment/
directives/index.htm. Að því er Eftirlitsstofnun EFTA varðar, sjá
http://www.efta.int/structure/SURV/efta-srv.asp. Velja þarf Databases
- Use AIDA.
33. Á ensku: Euro Banking Association.
34. Á ensku: retail payment system.
35. Á ensku: Framework for Financial Markets Action Plan, bls. 11.