Peningamál - 01.08.2002, Blaðsíða 43

Atvinnuleysi er enn mikið í Svíþjóð á mæli-
kvarða fortíðar, en það hafði aldrei verið meira en
4% frá seinni heimsstyrjöld þar til að efnahagskrepp-
an skall á í upphafi tíunda áratugarins. Atvinnuleysi
var u.þ.b. 9% þegar verðbólgumarkmiðið var tekið
upp árið 1993, en lækkaði tímabundið vegna aukinna
umsvifa, jókst síðan aftur eftir að hert var á peninga-
málastefnunni og náði sögulegu hámarki, tæplega
10%, í byrjun árs 1997. Síðan hefur dregið verulega
úr því og er það nú um 5%.
Gengið hefur sveiflast nokkuð síðan verðbólgu-
markmiðið var tekið upp. Eins og fram kemur á
mynd 3 styrktist það nokkuð í kjölfar hertrar
peningamálastefnu 1995. Síðan hefur gengið veikst
verulega og er nú, þrátt fyrir nokkra styrkingu það
sem af er árinu, lægra en það varð lægst í kjölfar
breyttrar gengisstefnu.
Vextir hafa lækkað verulega miðað við það sem
þeir voru á síðasta áratug eins og fram kemur í mynd
4. Peningamarkaðsvextir hafa fylgt stýrivöxtum
sænska seðlabankans. Á níunda áratugnum sveifluð-
ust raunvextir mikið, en þeir hafa verið stöðugri eftir
upptöku verðbólgumarkmiðs.
Að lokum er rétt að staldra við ríkisfjármálin.
Eins og sést á mynd 5 varð mikill halli á ríkissjóði í
efnahagslægðinni í upphafi síðasta áratugar, enda
velferðarkerfið ekki hannað fyrir 10% atvinnuleysi,
eins og fram hefur komið. Eftir að tekið var á ríkis-
fjármálunum samtímis því að dró úr atvinnuleysi
tókst að snúa dæminu við.23 Undanfarin 4 ár hefur
ríkissjóður verið rekinn með afgangi og það hefur
auðveldað seðlabankanum stjórn peningamála.
42 PENINGAMÁL 2002/3
1970 72 74 76 78 80 82 84 86 88 90 92 94 96 98 00 02
80
100
120
140
160
180
200
1995 = 100
Mynd 3
Vegið nafngengi
Heimild: EcoWin.
Mynd 4
1987 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02
0
5
10
15
20
25
%
3 mán. peningamarkaðsvextir
10 ára ríkisskuldabréfavextir
Vextir
Heimild: EcoWin.
1980 1983 1986 1989 1992 1995 1998 2001
0
2
4
6
8
10
12
-2
-4
%
Hagvöxtur Atvinnuleysi
Mynd 2
Hagvöxtur og atvinnuleysi
Heimild: EcoWin.
Mynd 5
1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000
0,0
0,1
0,1
-0,1
-0,1
-0,2
-0,2
% af VLF
Afkoma ríkissjóðs
Heimild: EcoWin.
10
5
-5
-10
-15
-20
23. Markmiðið er að afgangur ríkissjóðs yfir hagsveifluna sé 2%.