Peningamál - 01.11.2002, Blaðsíða 2

PENINGAMÁL 2002/4 1
Undanfarinn ársfjórðung hefur verðbólga hjaðnað
áfram. Verði framvindan með svipuðum hætti og það
sem af er árinu mun verðbólgumarkmið Seðla-
bankans nást fyrir árslok. Samkvæmt verðbólguspá
bankans, sem kynnt er í ritinu, mun verðlagsstöðug-
leiki ríkja áfram næstu tvö árin, þótt verðbólga kunni
að aukast tímabundið um miðbik tímabilsins. Til
grundvallar verðbólguspánni liggur þjóðhagsspá
Seðlabankans, en bankinn birtir nú eigin spá í fyrsta
skipti. Samkvæmt henni dragast þjóðarútgjöld saman
um rúmlega 3% í ár, en hagstæð utanríkisviðskipti
valda því að hagvöxtur verður nálægt núlli. Hag-
vöxtur verður dræmur á næsta ári, eða 1½%, en mun
glæðast nokkuð þegar líða tekur á árið 2004. Vegna
þess að framleiðsla mun líklega vaxa hægar en fram-
leiðslugeta gerir að jafnaði mun gæta vaxandi slaka í
þjóðarbúskapnum, ekki síst á vinnumarkaði. Við
slíkar aðstæður er líklegt að launabreytingar verði
hóflegar. Jafnframt ætti ytri jöfnuður í þjóðar-
búskapnum að stuðla að stöðugu gengi krónunnar, en
gert er ráð fyrir óverulegum viðskiptahalla næstu tvö
árin. Þessar aðstæður munu stuðla að stöðugleika
verðlags á tímabilinu. Sem endranær ríkir þó tölu-
verð óvissa um flesta þætti spárinnar, t.d. um ytri
skilyrði í þjóðarbúskapnum. Mesta óvissan lýtur þó
að hugsanlegum stóriðju- og virkjanaframkvæmdum.
Verðbólguspáin og þjóðhagsspáin gera ekki ráð
fyrir að ráðist verði í stórframkvæmdir við álbræðsl-
ur og virkjanir sem eru í bígerð. Ekki lágu fyrir
nægar upplýsingar um framkvæmdirnar í tíma til
þess að unnt væri að leggja mat á þær, eins og upp-
haflega voru áform um að gera í þessu hefti Peninga-
mála. Það mat verður unnið jafnskjótt og forsendur
verða til þess og mun líklega birtast í næsta hefti
Peningamála. Þótt ákvarðanir hafi ekki verið teknar
um stóriðjuframkvæmdir eru á þeim töluverðar líkur.
Það veldur nokkrum vanda við spágerð og mótun
peningastefnunnar. Verði af framkvæmdum breytast
allar forsendur í grundvallaratriðum. Til greina kæmi
að taka nú þegar tillit til hugsanlegra framkvæmda
við vaxtaákvarðanir. Seðlabankinn telur það hins
vegar ekki tímabært í ljósi þess að óvissa ríkir enn
um hvort af framkvæmdum verður. Bankinn byggir
þessa afstöðu sína á því að framleiðslu- og atvinnu-
tap vegna of aðhaldssamrar stefnu, ef ekki verður
ráðist í framkvæmdirnar á næsta ári, verður líklega
meira en ef peningastefnan yrði ekki nógu aðhalds-
söm þegar ákvörðunin liggur fyrir. Ástæður þessa eru
einkum þrjár. Í fyrsta lagi mun slaki ágerast á næsta
ári ef ekki kemur til framkvæmdanna. Aðhaldsstig
peningastefnunnar nú er of mikið miðað við þær
forsendur. Hætta er á að lægðin í hagkerfinu ágerist
meira en efni standa til ef peningastefnan tekur á
næstunni að einhverju leyti mið af framkvæmdum
sem ekki verður af. Í öðru lagi mun enn líða nokkur
tími þar til að ákvörðun um framkvæmdirnar verður
tekin og enn lengri þar til að þeirra fer að gæta í veru-
legum mæli í eftirspurn og verðbólguþrýstingi og
það gefur tíma til að bregðast við. Í þriðja lagi getur
viðbragðsflýtir peningastefnunnar verið mikill og því
hægt að bregðast skjótt við með hærri vöxtum en ella
um leið og ákvarðanir verða teknar.
Úttekt á stöðugleika fjármálakerfisins, sem
Seðlabankinn gerir á hálfs árs fresti, er birt í þessu
hefti Peningamála. Þar kemur fram að dregið hefur
enn frekar úr ýmiss konar hættum sem kunna að hafa
Inngangur
Forsendur fyrir frekari lækkun Seðlabankavaxta