Peningamál - 01.11.2002, Blaðsíða 12

að forráðamenn fyrirtækjanna 400 gera ráð fyrir að
hagnaður verði meiri í ár en í fyrra. Smærri fyrir-
tækin eru þó ekki eins bjartsýn og hin stærri, e.t.v.
vegna þess að hagræðing hafi verið minni á meðal
þeirra. Þau gera t.d. ekki ráð fyrir að fækka starfs-
fólki næstu sex mánuði. Hins vegar virðast smæstu
fyrirtækin gera ráð fyrir meiri aukningu veltu og
fjölgun starfsmanna. Öll telja fyrirtækin að fjárfest-
ing verði minni í ár en í fyrra og virðist samdrátturinn
vera mestur hjá meðalstórum fyrirtækjum. Ýmsar
almennar vísbendingar gefa til kynna að staða
óskráðra fyrirtækja sé erfiðari en birtist í reikningum
skráðra fyrirtækja. Hlutdeild hagnaðar í vergum
þáttatekjum er t.d. tiltölulega lág í sögulegum saman-
burði og gjaldþrotum hefur fjölgað verulega, eins og
greint er frá í grein um stöðugleika fjármálakerfisins
hér á eftir.
Innlend eftirspurn og jafnvægi í þjóðarbú-
skapnum
Innlend eftirspurn er ennþá í lægð og vaxandi slaki
er í þjóðarbúskapnum þrátt fyrir nokkurn bata í eftir-
spurn
Samdráttur innlendrar eftirspurnar hefur að öllum
líkindum náð botni, þótt hún sé enn í töluverðri lægð
miðað við fyrri ár. Ýmsir hagvísar benda til þess að
hægfara vöxtur eftirspurnar sé hafinn eftir snarpari
lægð í byrjun ársins, en áður var talið.
• Þjóðhagsreikningar fyrir annan fjórðung ársins
sýndu minni samdrátt þjóðarútgjalda frá fyrra ári
en var á þeim fyrsta. Það stafar þó að verulegu
leyti af því að endurskoðaðar tölur fyrir fyrsta
ársfjórðung sýna mun meiri samdrátt þá en fyrri
áætlanir bentu til.
• Virðisaukaskattstengd velta fyrstu sex mánuði
ársins var nokkru minni að raungildi en á sama
tíma fyrir ári. Fyrstu fjóra mánuði ársins var velta
eilítið meiri að raunvirði en á sama tíma í fyrra,
en á tímabilinu maí-júní var 2% raunsamdráttur
frá sama tímabili 2002. Svipað er að segja um
veltu í smásölu. Greiðslukortavelta á fyrsta
fjórðungi ársins var 7% minni að raungildi en
fyrir ári, en hefur undanfarna mánuði verið
svipuð að raungildi og á sama tíma í fyrra og
meiri í september.
• Fjöldi nýskráðra bifreiða hefur að undanförnu
verið svipaður og fyrir ári, en þess ber að gæta að
á sama tíma í fyrra hafði fjöldi nýskráninga u.þ.b.
náð lágmarki að teknu tilliti til árstíma.
• Sementssala hefur einnig heldur sótt í sig veðrið,
enda töluverð umsvif í íbúðarbyggingum og jafn-
vel töluvert byggt af atvinnuhúsnæði þrátt fyrir
trega sölu.
• Innflutningur fyrstu níu mánuði ársins var 5,4%
minni að magni en á sama tíma í fyrra. Þetta er
nokkru minni samdráttur en mældist fyrr á árinu
og hefur t.d. innflutningur bifreiða glæðst nokkuð
síðustu mánuði. Árstíðarleiðréttur vöruinnflutn-
ingur án skipa og flugvéla hefur staðið í stað
undanfarna þrjá mánuði en verið ívið meiri en á
sama tíma í fyrra.
• Innheimta virðisaukaskatts það sem af er ári er
svipuð að raunvirði og á sama tíma í fyrra. Ef ein-
ungis er litið á mánuðina mars-september, þegar
innheimt var fyrst og fremst vegna neyslu á árinu
2002, sést hins vegar 3% raunhækkun, en árs-
hækkunin var þó heldur minni á haustmánuðum
en í sumar. Tekjur af staðgreiðslu og trygginga-
gjöldum voru 3,1% hærri að raungildi en fyrir ári.
Skatttekjur af innflutningi eru heldur að rétta við.
Undanfarna tólf mánuði voru þær um 13%-20%
lægri að raungildi en næstu tólf mánuði á undan,
en síðustu tvo mánuði voru þær örlítið hærri að
raungildi en á sama tíma í fyrra.
• Hjöðnun í tólf mánaða vexti útlána stöðvaðist á
vormánuðum, hefur síðan flökt á bilinu 2-3% og
var 2½% í septemberlok. Að frátöldum áhrifum
gengisbreytinga og verðtryggingar var tólf mán-
aða vöxtur útlána í septemberlok u.þ.b. 6% og
hafði aukist töluvert frá því í mars. Útlán hafa
aukist nokkuð að raungildi undanfarna mánuði,
en eru ívið minni að raungildi en fyrir ári.
• Markaðurinn fyrir íbúðarhúsnæði hefur verið
þróttmeiri en vænst var. Verð fjölbýlis á höfuð-
borgarsvæðinu hækkaði töluvert sl. sumar. Við-
skipti með notað húsnæði eru mikil, en heldur
hefur dregið úr uppsveiflu í viðskiptum með nýtt
húsnæði, sem vart varð fyrr á árinu.
• Fjárfesting á öðrum sviðum virðist dræm og litlar
horfur á að það breytist í bráð.
• Stöðug aukning árstíðarleiðrétts atvinnuleysis er
glögg vísbending um hægan vöxt eftirspurnar.
PENINGAMÁL 2002/4 11