Peningamál - 01.11.2002, Blaðsíða 13

Hér á eftir verður fjallað nánar um stöðuna á
nokkrum mikilvægum sviðum þjóðarbúskaparins,
sem gefa vísbendingu um ástand eftirspurnar, þ.e.a.s.
á vinnumarkaði, eignamörkuðum, í opinberum fjár-
málum, lánakerfinu og hjá heimilum.
Umtalsverður samdráttur í fjárfestingu atvinnuvega,
en enn virðist töluvert byggt af atvinnu- og íbúðar-
húsnæði
Eftir mikla uppsveiflu á árunum 1996-1998 og árinu
2000 dróst fjárfesting atvinnuvega saman í fyrra og
hefur sá samdráttur að því er best verður séð haldið
áfram á yfirstandandi ári. Þetta má greina á innflutn-
ingi fjárfestingarvöru, eins og að framan var getið.
Samkvæmt upplýsingum sem aflað hefur verið með
óformlegri könnun virðist stefna í litla fjárfestingu í
sjávarútvegi á árinu, líklega aðeins u.þ.b. 2½-3
ma.kr., og líklega mun fjárfesting minnka enn frekar
á næsta ári. Í samgöngugeiranum var fjárfest í flug-
vél og flutningaskipi á þessu ári fyrir u.þ.b. 6 ma.kr.,
en ekki er vitað um nein stór fjárfestingaráform á
næsta ári. Verð á atvinnuhúsnæði fer lækkandi, enda
mikið framboð eftir byggingarhrinu síðustu ára. Því
hefði mátt gera ráð fyrir að verulega dragi úr fjár-
festingu þar á næstunni. Athuganir á umfangi
nýhafinna bygginga (sökkla) benda hins vegar til að
enn séu töluverð umsvif á þessu sviði. Bygging á
vöruhóteli Eimskips, sem áætlað er að kosti um 2
ma.kr., stendur upp úr af einstökum stórum fram-
kvæmdum. Einnig eru uppi mikil áform um bygg-
ingu hótela á þessu og næsta ári. Gert er ráð fyrir að
þessi fjárfesting muni nema 5½-6 ma.kr. árin 2002
og 2003. Eftir stórfellda aukningu verslunar- og
þjónusturýmis undanfarin ár má gera ráð fyrir veru-
legum samdrætti á næstunni. Einnig eru horfur á
samdrætti fjárfestingar í iðnaði. Íbúðafjárfesting
hefur verið meiri en reikna mátti með í ljósi sam-
dráttar í innlendri eftirspurn. Útlit er fyrir að hún
haldi í horfinu og gott betur, en nánar er fjallað um
fjárfestingu á á öðrum stað í þessari grein.
Vöruinnflutningur dregst ekki lengur saman eins og
á síðari hluta árs 2001 en aukningin er lítil og virðist
hafa stöðvast í bili
Á fyrstu níu mánuðum hafði vöruinnflutningur á
föstu gengi dregist saman um 6½% frá sama tíma í
fyrra og um rúmlega 5% að magni. Nokkuð hefur
dregið úr uppsöfnuðum samdrætti á árinu því að
hann nam 10½% á fyrstu fjórum mánuðum ársins og
var enn meiri í lok sl. árs. Árstíðarleiðréttur inn-
flutningur jókst töluvert í apríl, maí og júní en hefur
verið nokkuð stöðugur síðan. Almennur vöruinn-
flutningur á tímabilinu janúar-september hafði dreg-
ist saman um 4% að magni frá sama tíma árið áður.
Þar vegur þyngst 20% magnsamdráttur í innflutningi
fjárfestingarvöru, en innflutningur neysluvöru dróst
saman um tæplega 4%. Innflutningur neysluvöru
hefur heldur aukist á ný sl. mánuði, t.d. bifreiðainn-
flutningur. Innflutningurinn hafði þannig dregist
saman 6% á fyrstu sex mánuðum ársins og rúmlega
10% á fyrstu fjórum mánuðunum. Innflutningur
rekstrarvöru jókst nokkuð, einkum vegna aukinna
umsvifa tengdum stóriðju.
Árstíðarleiðrétt atvinnuleysi hefur aukist og dregið
úr launaskriði
Að undanförnu hafa vísbendingar um vaxandi slaka
á vinnumarkaði orðið skýrari. Skráð atvinnuleysi var
2,2% í september. Atvinnuleysi er jafnan minna yfir
sumarmánuðina en á öðrum árstímum og hefur það
af þeim sökum minnkað samfellt síðan í mars.
Árstíðarleiðrétt atvinnuleysi hefur hins vegar aukist
jafnt og þétt frá miðju síðasta ári. Á landsbyggðinni
átti sér stað árstíðarbundin fækkun atvinnulausra yfir
sumarmánuðina en á höfuðborgarsvæðinu var hún
vart greinanleg. Að teknu tilliti til árstíma var at-
vinnuleysi áætlað 3% í september, eða hið mesta
síðan í mars 1998.
Með auknu atvinnuleysi hefur langtímaatvinnu-
lausum, þ.e.a.s. þeim sem hafa verið atvinnulausir í
sex mánuði eða lengur, fjölgað. Í september höfðu
12 PENINGAMÁL 2002/4
Heimild: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd 9
J M M J S N J M M J S N J M M J S N J M M J S
1999 2000 2001 2002
10
11
12
13
14
15
16
Ma.kr.
Árstíðarleiðréttur vöruinnflutningur á föstu verði
3 mánaða hreyfanlegt meðaltal
Alls
Án skipa og flugvéla