Peningamál - 01.11.2002, Síða 37

36 PENINGAMÁL 2002/4
Á heildina litið hafa þjóðhagslegar forsendur fjár-
málastöðugleika styrkst frekar frá því á vormánuðum
með því að þokast hefur í átt til betra jafnvægis.
Aðlögun í þjóðarbúskapnum hefur gengið hraðar
fyrir sig en áður var reiknað með og viðskiptahallinn
hefur hjaðnað enn hraðar en gert var ráð fyrir í vor.
Tiltölulega hagstæðar ytri aðstæður og aðlögun
innlendrar eftirspurnar sem að miklu leyti hafa
komið fram í mjög snörpum samdrætti innflutnings
ollu því að áraun á fjármálakerfið varð minni en ætla
mátti í ljósi samdráttar þjóðarútgjalda árin 2001 og
2002. Snörp umskipti í gengi krónunnar á fyrstu
mánuðum ársins og tiltölulegur stöðugleiki frá vori
skiptu miklu í þessum efnum. Uppsafnaður vandi
kann þó að koma fram í dagsljósið síðar og gæti
magnast ef ytri aðstæður versna. Hve mikill sá vandi
verður ræðst mjög af því hve vel tekst að viðhalda
þeim stöðugleika sem áunnist hefur á árinu.
Hjöðnun verðbólgunnar hefur dregið úr áhættu
sem fjármálakerfinu stafaði af minnkandi greiðslu-
getu heimila og fyrirtækja. Eignaverð hefur einnig
verið stöðugra en vænta mátti miðað við aðstæður.
Verð verslunar- og skrifstofuhúsnæðis hefur þó
lækkað umtalsvert og gæti haldið áfram að lækka.
Ekki hafa orðið miklar breytingar á stöðu banka
og sparisjóða frá síðustu greiningu. Arðsemi stærstu
viðskiptabankanna var þó töluvert meiri en stærstu
sparisjóðanna á fyrri helmingi þessa árs. Hægt hefur
á stækkun efnahagsreiknings lánastofnana á þessu
ári. Verulega dró úr útlánaaukningu á fyrstu fjórum
mánuðum ársins en frá þeim tíma hefur orðið hæg-
fara aukning í útlánum. Gera má ráð fyrir að áhrif
verulegrar útlánaaukningar á árunum 1997-2001 séu
enn ekki komin fram að öllu leyti að því er varðar
vanskil og útlánatap. Lánastofnanir juku framlög á
afskriftarreikning útlána nokkuð á þessu ári. Litlar
breytingar hafa orðið á eiginfjárhlutfalli viðskipta-
bankanna og sex stærstu sparisjóðanna. Verulegar
breytingar hafa orðið á eignarhaldi í viðskipta-
bönkunum á þessu ári og ríkir enn nokkur óvissa um
eignarhald í sparisjóðunum.
Í úttekt Seðlabankans um fjármálastöðugleika í
Peningamálum 2002/2 var getið um mögulega hættu
sem stafaði af óhagstæðri framvindu efnahagsmála
og leitt gæti til vítahrings minnkandi ráðstöfunar-
tekna, lækkandi fasteignaverðs, rýrnandi veða,
minnkandi framboðs lánsfjár og því enn meiri rýrn-
unar ráðstöfunarfjár heimilanna. Við núverandi
aðstæður virðist fátt geta komið slíkum vítahring af
stað annað en umtalsverð áföll í utanríkisviðskiptum,
sem hefðu í för með sér gengislækkun, aukna
verðbólgu og atvinnuleysi, en slík áföll eru ekki í
Stöðugleiki fjármálakerfisins1
Í úttekt Seðlabankans á stöðugleika fjármálakerfisins sem birt var í Peningamálum 2002/2 í maí sl. kom
fram að verulega hafði dregið úr ytra ójafnvægi þjóðarbúsins og þjóðhagslegar forsendur fjármála-
stöðugleika höfðu því batnað. Þessi þróun hefur í meginatriðum haldið áfram á árinu. Þó má telja að
eftirköst liðins ofþensluskeiðs hafi ekki komið fram að öllu leyti og að þau kunni að íþyngja fjármála-
kerfinu næstu árin.
1. Í þessari grein eru notaðar upplýsingar sem tiltækar voru þann
31. október 2002.