Peningamál - 01.11.2002, Page 43

42 PENINGAMÁL 2002/4
Kauphallar Íslands hf. nam söluhagnaður af þessum
viðskiptum um 1,5 ma.kr. fyrir skatta.
Önnur fjármálastarfsemi en hefðbundin inn- og
útlánastarfsemi hefur aukist á síðustu árum og
stuðlað að meiri sveiflum í afkomu fjármálafyrir-
tækja. Ef reynt er að átta sig á því hvort áhætta í
rekstri fjármálafyrirtækja hafi aukist má líta á
áhættugrunn12 sem hlutfall af niðurstöðu efnahags-
reiknings. Á síðustu átta árum virðist áhættan hafa
aukist í rekstri sex stærstu sparisjóðanna, mæld á
þennan mælikvarða á meðan áhættan í rekstri við-
skiptabankanna hefur verið nokkuð jöfn, enda fóru
sparisjóðirnir í meiri mæli en áður út í aðra fjármála-
starfsemi en hefðbundna inn- og útlánastarfsemi.
Hagnaðurinn virðist þó ekki hafa aukist í samræmi
við aukna áhættu ef litið er á hagnað eftir skatta sem
hlutfall af áhættugrunni en eðli máls samkvæmt hafa
sveiflurnar í afkomu aukist eins og fjallað var um hér
að framan.
… og kostnaðarhlutfallið lækkaði í heildina
Á heildina litið lækkaði kostnaðarhlutfall13
viðskiptabankanna og sex stærstu sparisjóðanna úr
66,7% í árslok 2001 í ríflega 62,8% í sex mánaða
uppgjöri þessa árs. Þróunin var þó ekki eins á milli
viðskiptabankanna og sparisjóðanna og hækkaði
kostnaðarhlutfall sex stærstu sparisjóðanna frá síð-
ustu áramótum og hafði ekki verið jafnhátt frá 1992
á meðan kostnaðarhlutfall viðskiptabankanna hafði
lækkað. Munurinn á hæsta og lægsta kostnaðarhlut-
fallinu hjá viðskiptabönkunum og sex stærstu spari-
sjóðunum fór almennt lækkandi frá 1996 en hækkaði
svo mikið 2000, lækkaði aftur á síðasta ári en hefur
hækkað aftur á þessu ári. Í sex mánaða uppgjöri
þessa árs var um 52 prósentu munur á hæsta og
lægsta kostnaðarhlutfalli.
Á Norðurlöndunum virðist kostnaðarhlutfall
stærstu bankanna hafa sveiflast á síðustu árum á milli
55% og 65% að jafnaði. Sumir af íslensku bönkunum
og sparisjóðunum virðast því standast samanburð við
banka á hinum Norðurlöndunum að því er varðar
kostnaðarhlutfall. Enn er þó nokkur vinna fyrir hönd-
12. Áhættugrunnur nær til útlánaáhættu, gjaldeyrisáhættu, stöðuáhættu,
mótaðilaáhættu og umframáhættu stórra áhættuskuldbindinga. Um
nánari lýsingu á áhættugrunni er vísað í síðustu úttekt á stöðugleika
fjármálakerfisins í Peningamálum 2002/2, viðauka 1.
Mynd 8
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002/6
0
5
10
15
20
25
%
Viðskiptabankar
Sex stærstu sparisjóðir
Allir
Heimild: Fjármálaeftirlitið.
Tekjur af hlutabréfum og öðrum
eignarhlutum 1995-2002/6
Hlutfall af hreinum rekstrartekjum
Mynd 9
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002/6
50
55
60
65
70
75
80
85
%
Viðskiptabankar Sex stærstu sparisjóðir Allir
Heimild: Fjármálaeftirlitið.
Áhættugrunnur sem hlutfall
af niðurstöðu efnahagsreiknings 1995-2002/6
13. Rekstrargjöld sem hlutfall af hreinum rekstrartekjum.
Mynd 10
1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002/6
0,0
0,5
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
%
Viðskiptabankar
Sex stærstu sparisjóðir
Allir
Heimild: Fjármálaeftirlitið.
Hagnaður eftir skatta sem hlutfall af
áhættugrunni 1995-2002/6