Peningamál - 01.11.2002, Page 53

Peningamál - 01.11.2002, Page 53
52 PENINGAMÁL 2002/4 1. Inngangur Við mótun peningastefnunnar þarf Seðlabankinn að reyna að meta hversu mikið af mældum verðbreyt- ingum má rekja til þátta sem endurspegla viðvarandi eða almenna þróun verðbólgu og hversu mikið rekja má til þátta sem líklega hafa einungis tímabundin áhrif á verðbólguþróun. Þar sem slíkar verðbreyt- ingar endurspegla yfirleitt breytingar á verðhlut- föllum, skattabreytingar eða mjög tímabundna fram- boðshnykki sem breyta verðlagi án þess að hafa áhrif á viðvarandi verðbólgu er almennt rétt að líta fram hjá þeim við mótun peningastefnunnar. Áhrif slíkra verðbreytinga á verðbólguvæntingar ættu yfirleitt að vera takmörkuð en áhrif verðbreytinga sem hafa meiri viðvarandi áhrif á almenna verðbólgu ættu að vera mun meiri. Til að auðvelda aðgreiningu milli þessara tveggja aðskildu orsaka verðbreytinga hafa margir seðlabankar gripið til þess ráðs að skilgreina mælikvarða á undirliggjandi verðbólgu. Þessir mæli- kvarðar eiga að auðvelda bönkunum mótun peninga- stefnunnar og útskýringu ákvarðana sinna fyrir almenningi og stjórnvöldum. Það ætti að auka líkurnar á því að verðbólguvæntingar almennings endurspegli fremur undirliggjandi verðlagshorfur en tímabundnar sveiflur í verðlagi sem leiðréttast munu innan skamms tíma.2 Þetta ætti að draga úr þeim sveiflum í framleiðslu og stýrivöxtum sem að jafnaði fylgja því að halda verðbólgu í námunda við verð- bólgumarkmið bankans. Sú leið sem oftast er farin við mótun á mæli- kvarða á undirliggjandi verðbólgu er að reyna að undanskilja þá þætti sem helst endurspegla tíma- Þórarinn G. Pétursson1 Mat á kjarnaverðbólgu og notkun við mótun peningastefnunnar 1. Höfundur er deildarstjóri rannsóknardeildar hagfræðisviðs Seðlabanka Íslands og lektor við Háskólann í Reykjavík. Höfundur vill þakka Rós- mundi Guðnasyni aðstoð við gagnaöflun og Má Guðmundssyni gagn- legar ábendingar. Þær skoðanir sem hér koma fram eru höfundar og þurfa ekki að endurspegla skoðanir Seðlabanka Íslands. Í samræmi við sameiginlega yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar og Seðlabanka Íslands frá 27. mars 2001 um verðbólgumarkmið og breytta gengisstefnu hefur Seðlabankinn, í samráði við Hagstofu Íslands, mótað tvo mælikvarða á undirliggjandi verðbólguþróun sem bankinn ætlar að hafa til hliðsjónar við mótun peningastefnunnar með vísitölu neysluverðs, sem verðbólgumarkmið bankans miðast við. Í þessari grein er fjallað um rökin fyrir því að notast við slíka mælikvarða við mótun peningastefnunnar og aðferðina við val þeirra. Sá fyrri undanskilur verð grænmetis, ávaxta, búvöru og bensíns og sá seinni útilokar einnig verð opinberrar þjónustu. 2. Vel má hugsa sér að almenningur hafi þegar lært að líta framhjá slíkum verðsveiflum í almennri vísitölu neysluverðs og byggi þar með ákvarðanir sínar í raun á einhverjum mælikvarða á undirliggjandi verðbólgu. Miðað við reynslu undanfarinna ára virðist hins vegar mega ætla að nokkuð skorti á að almenningur hafi yfir að ráða slíkri þekkingu. Það er því mikilvægt hlutverk Seðlabankans að kenna almenningi að líta framhjá slíkum sveiflum og horfa frekar til lengri tíma og undirliggjandi verðbólguþróunar. Hluti af slíkri kennslu er ein- mitt að miða peningastefnuna að einhverju leyti við mælikvarða á kjarnaverðbólgu.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116
Page 117
Page 118
Page 119
Page 120
Page 121
Page 122
Page 123
Page 124
Page 125
Page 126

x

Peningamál

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Peningamál
https://timarit.is/publication/1144

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.