Peningamál - 01.11.2002, Side 58

Tafla 2 sýnir vægi mismunandi undirliða í
heildarvísitölunni og framlag þeirra til verðbólgu alls
tímabilsins og tímabilsins frá janúar 1998 til október
2002 (u.þ.b. helmingur heildartímabilsins).
Vægi einstaka undirliða breytist lítið yfir allt
tímabilið. Án húsnæðis vega undirliðirnir um ¼ í
vísitölunni en tæplega 40% sé húsnæðisliðurinn
tekinn með. Yfir allt tímabilið má rekja tæplega
helming um 39% hækkunar vísitölu neysluverðs til
þessara fjögurra undirþátta (um ¼ án húsnæðisliðar)
en frá 1998 má rekja tæplega þriðjung af 23%
hækkun vísitölu neysluverðs til þeirra (tæplega 20%
án húsnæðisliðar).
3.2. Meðalverðbólga og sveiflur
Tafla 3 sýnir meðalverðbólgu og sveiflur í verðbólgu
fyrir allt tímabilið, miðað við eins mánaðar og tólf
mánaða breytingar verðvísitalnanna. Sem mælik-
varða á sveiflur er sýnt einfalt staðalfrávik og skilyrt
staðalfrávik, sem mælir staðalfrávik ófyrirséðra
verðbreytinga miðað við einfalt tímaraðalíkan.8 Að
lokum sýnir taflan skilyrt ferilris (e. kurtosis) verð-
breytinga sem gefur vísbendingu um tíðni ófyrirséðra
stórra verðbreytinga (hækkana og lækkana), þ.e.
verðbreytinga sem eru umfram það sem gæti sam-
ræmst því að verðbreytingarnar væru normaldreifðar.
Við samanburð á sveiflum í mismunandi verð-
vísitölum fyrir mat á heppilegum mælikvarða á
kjarnaverðbólgu skiptir samanburður á skilyrtum
staðalfrávikum meira máli en samanburður á óskil-
yrtum staðalfrávikum, þar sem sá fyrrnefndi gefur
mælikvarða á sveiflur í ófyrirséðum verðbreytingum
sem er sá hluti verðbreytinga sem flækir mótun
peningastefnunnar fremur en sveiflur í fyrirséðum
verðbreytingum. Með sama hætti ætti túlkun verð-
breytinga að verða erfiðari að öðru óbreyttu, ef stórar
ófyrirséðar verðbreytingar eru tíðar. Því er sýnt skil-
yrt ferilris verðbreytinga fremur en óskilyrt ferilris
þeirra.
Eins og sjá má eru töluverðar verðsveiflur í
undirliðunum, ef opinber þjónusta er undanskilin,
sem breytist tiltölulega sjaldan og þá oft í stórum
stökkum, sbr. hátt ferilris verðbreytinga opinberrar
þjónustu. Verðsveiflur verðvísitölu neysluverðs án
mismunandi undirliða eru hins vegar mjög áþekkar.
Þegar miðað er við einfalt staðalfrávik er erfitt að
finna mælikvarða á kjarnavísitölu sem sveiflast
minna en heildarvísitalan. Aðeins vísitalan án mat-
vöru og bensíns hefur lægra staðalfrávik í eins
mánaðar breytingum. Í tólf mánaða breytingum hefur
hins vegar engin verðvísitala lægra staðalfrávik en
57 PENINGAMÁL 2002/4
Tafla 2 Vægi undirliða og framlag til verðbólgu
Vægi í Framlag til verðbólgu Verðhækkun
vísitölu (%) Prósentustig í % í %
Undirliður Tímabilið nóvember 1992 til október 2002
Grænmeti, ávextir og búvörur.......................................................... 9 2,2 6 24,6
Bensín............................................................................................... 4 2,7 7 64,0
Opinber þjónusta .............................................................................. 11 4,8 12 44,4
Húsnæði............................................................................................ 13 7,7 20 58,8
Samtals ............................................................................................. 7 17,4 45 -
Vísitala neysluverðlags .................................................................... 100 38,8 100 38,8
Tímabilið janúar 1998 til október 2002
Grænmeti, ávextir og búvörur.......................................................... 8 1,1 5 13,0
Bensín............................................................................................... 4 1,2 5 27,9
Opinber þjónusta .............................................................................. 11 2,1 9 18,8
Húsnæði............................................................................................ 13 6,5 28 48,7
Samtals ............................................................................................. 36 10,9 47 -
Vísitala neysluverðlags .................................................................... 100 23,1 100 23,1
8. Líkanið inniheldur fasta, eins mánaðar töf breytingar viðkomandi
verðvísitölu (og árstíðargervibreytur í tilviki eins mánaðar breytinga).