Peningamál - 01.11.2002, Qupperneq 67

66 PENINGAMÁL 2002/4
Lagaáhætta
1. Lagarammi
Verðbréfauppgjörskerfi ættu að byggja á traustum,
skýrum og gegnsæjum lagaheimildum.
For-uppgjörsáhætta
2. Staðfesting viðskipta
Staðfesting viðskipta milli beinna markaðsaðila ætti að
eiga sér stað eins fljótt og kostur er á eftir að viðskipti
hafa átt sér stað, en ekki síðar en á viðskiptadegi (T+0). Ef
gerð er krafa um staðfestingu viðskipta óbeinna markaðs-
aðila (svo sem stofnanafjárfesta) ætti staðfestingin að eiga
sér stað eins fljótt og kostur er á eftir að viðskipti hafa átt
sér stað, helst á viðskiptadegi (T+0) en eigi síðar en á
deginum þar á eftir (T+1).
3. Uppgjörstími
Uppgjör ætti að eiga sér stað að tilteknum dagafjölda
liðnum eftir viðskiptadag (e. rolling settlement). Endan-
legt uppgjör ætti að eiga sér stað eigi síðar en á T+3. Meta
ætti kosti og kostnað við styttri uppgjörstíma en T+3.
4. Milligönguaðilar (e. central counterparties, CCPs)
Meta ætti kosti þess og kostnað við að koma á fót milli-
gönguaðila. Þar sem slíkri tilhögun er komið á ætti milli-
gönguaðilinn að stýra með virkum hætti þeirri áhættu sem
í því felst.
5. Lán verðbréfa
Hvetja ætti til töku og veitingar lána á verðbréfum (eða
samninga um endurhverf viðskipti eða sambærileg við-
skipti) sem leið til að flýta uppgjöri verðbréfaviðskipta.
Fella ætti niður hömlur á verðbréfalánum í þessum til-
gangi.
Uppgjörsáhætta
6. Verðbréfamiðstöðvar (e. central securities depositories,
CSDs)
Breyta ætti hefðbundnum verðbréfum í rafbréf sem skráð
yrðu í verðbréfamiðstöð eftir því sem kostur er á.
7. Afhending gegn greiðslu (e. delivery versus payment,
DvP)
Verðbréfamiðstöðvar ættu að útiloka höfuðstólsáhættu
með því að tengja afhendingu verðbréfa við greiðslu
þannig að skilyrði afhendingar sé að greiðsla sé innt af
hendi.
8. Tímamark efndaloka í uppgjöri (e. settlement finality)
Efndalok í uppgjöri ættu að eiga sér stað eigi síðar en í lok
uppgjörsdags. Taka ætti upp efndalok innan dags (e. intra-
day) eða í rauntíma (e. real time) þar sem slíkt er nauð-
synlegt til þess að draga úr áhættu.
9. Áhættustýring verðbréfamiðstöðva varðandi vanefnd
þátttakenda við uppgjör Verðbréfamiðstöðvar sem veita
þátttakendum lán innan dagsins, þ.m.t. verðbréfamið-
stöðvar sem reka jöfnunarkerfi, ættu að taka upp áhættu-
stýringu sem tryggi tímanlegt uppgjör a.m.k. þegar sá
þátttakandi sem hefur hæstu greiðsluskuldbindinguna
getur ekki gert upp. Áreiðanlegasta eftirlitsaðferðin felst í
kröfu bæði um veðtryggingu og hámarksgreiðslustöðu.
10. Eignir sem notaðar eru við peningauppgjör
Eignir sem notaðar eru til þess að gera upp endanlegar
greiðsluskuldbindingar vegna verðbréfaviðskipta ættu að
fela í sér litla eða enga greiðslufallsáhættu og lausafjár-
áhættu. Ef seðlabankafé er ekki notað við uppgjörið þarf
að vernda aðila verðbréfamiðstöðvar fyrir tjóni og lausa-
fjárvanda sem orsakast kann af vanefnd peningauppgjörs-
aðila sem á eignir sem notaðar eru við uppgjörið.
Rekstraráhætta
11. Rekstraröryggi
Greina og lágmarka ætti rekstraráhættu sem myndast í
uppgjörsferlinu með því að þróa viðeigandi kerfi, eftirlit
og starfsferli. Kerfi ættu að vera áreiðanleg og örugg og
hafa hæfilega og mælanlega vinnslugetu. Koma ætti á
viðbúnaðaráætlunum og varakerfi til að bregðast við
brestum í rekstri kerfisins og tryggja að hægt sé að ljúka
uppgjöri.
Vistunaráhætta
12. Verndun verðbréfa viðskiptavina
Aðilar sem vista verðbréf ættu að taka upp reikningsskila-
aðferðir og varðveisluaðferðir sem tryggja örugga vernd-
un verðbréfa viðskiptavina. Nauðsynlegt er að verðbréf
viðskiptavina séu vernduð fyrir kröfum lánardrottna vist-
unaraðilans.
Rammi 2 Tilmæli CPSS og tækninefndar IOSCO fyrir verðbréfauppgjörskerfi1
1. Tilmæli CSPP/IOSCO, bls. 4-6.