Peningamál - 01.11.2002, Qupperneq 69

markaðsaðilar leiti leiða til að auka möguleika á
tengingum milli uppgjörskerfa (e. interoperability) í
einstökum ríkjum. Slík leið væri ekki eins tímafrek
og ef stefnt væri að fullkomnum samruna uppgjörs-
kerfa. Að því er síðari tvo flokkana varðar er hvatt til
þess að stjórnvöld samræmi löggjöf í ESB-ríkjum á
sviði skattamála og verðbréfaviðskipta.
Í maí 2002 gaf Framkvæmdastjórnin út umræðu-
skjal (e. Communication) til ráðsins og Evrópuþings-
ins um stefnumótun varðandi verðbréfauppgjör í
Evrópusambandinu.11 Í skjalinu eru tilgreindir tveir
meginþættir sem vinna beri að í því skyni að efla
þróun hagkvæms verðbréfauppgjörs í Evrópu: Í
fyrsta lagi beri að afnema hindranir á verðbréfa-
viðskiptum milli ríkja og í öðru lagi að auðvelda
markaðsaðilum að koma sér upp hagkvæmari
uppgjörskerfum fyrir verðbréfaviðskipti milli ríkja. Í
umræðuskjalinu lýsir Framkvæmdastjórnin í fyrsta
skipti heildarstefnu sinni í þessum málaflokki og
kynnir mögulegar leiðir til þess að koma á hagkvæm-
ari tilhögun uppgjörs verðbréfaviðskipta milli ríkja.
Ekki er tilgreint hvers konar uppgjörskerfi þurfi að
koma á í Evrópu heldur er fjallað um hvernig skapa
megi forsendur fyrir markaðsaðila að þróa hagkvæm-
ustu lausnina í þeim efnum. Skoðað er hvernig af-
nema megi þær hindranir sem tilgreindar voru í
Giovannini-skýrslunni og hvaða aðilar séu í bestri
aðstöðu til þess. Bent er á að nauðsynlegt kunni að
vera að skilgreina verðbréfauppgjör með samræmd-
um hætti til þess að skapa jöfn skilyrði gagnvart þeim
sem annast verðbréfauppgjör í ríkjum ESB. Því er í
umræðuskjalinu óskað eftir áliti viðkomandi aðila á
þörfinni fyrir því að setja grunnreglur á þessu sviði.
Í október 2001 ákváðu bankaráð (e. Governing
Council) Evrópska seðlabankans og Samstarfsnefnd
evrópskra eftirlitsaðila á verðbréfamarkaði (e. Com-
mittee of European Securities Regulators, CESR) að
hefja samvinnu um sameiginleg hagsmunamál
varðandi verðbréfauppgjörskerfi. Skipaður var
vinnuhópur fulltrúa Evrópska seðlabankans og seðla-
banka aðildarríkjanna sem og fulltrúa CESR.12
Stefnt er að því að þróa staðla eða tilmæli fyrir verð-
bréfauppgjörskerfi og milligönguaðila í Evrópu.
Verður þar byggt á tilmælum CPSS og tækninefndar
IOSCO.
Hlutverk Seðlabanka Íslands
Í flestum ríkjum hafa seðlabankar það hlutverk að
efla þróun áreiðanlegra og skilvirkra verðbréfa-
uppgjörskerfa sem og greiðslukerfa. Eitt af lögmælt-
um hlutverkum Seðlabanka Íslands er að stuðla að
virku og öruggu fjármálakerfi, þ.m.t. greiðslukerfi í
landinu og við útlönd.13 Þessi skilgreining laganna á
hlutverki Seðlabankans varðandi fjármálastöðug-
leika og greiðslukerfi nær m.a. til þess að stuðla að
virku og öruggu verðbréfauppgjörskerfi. Íslenska
verðbréfauppgjörskerfið gegnir lykilhlutverki fyrir
verðbréfamarkaðinn, fjármálakerfið og fjármála-
stöðugleika hér á landi. Seðlabankinn notar einnig
uppgjörskerfið í viðskiptum sínum með verðbréf og
er kerfið því sem slíkt mikilvægt fyrir framkvæmd
peningastefnunnar. Vera kann að bregðast þurfi við
skyndilegum atvikum er varða stefnuna í peninga-
málum og reynir þá á að fyrir hendi sé áreiðanlegt
verðbréfauppgjörskerfi.
Seðlabanki Íslands hefur mikilvægu hlutverki að
gegna í því að stuðla að öruggu og virku verð-
bréfauppgjörskerfi hér á landi. Greina má þetta hlut-
verk í eftirfarandi þætti: Mótun stefnu varðandi
þróun kerfisins (e. policy-making role), eftirlit með
kerfinu í samræmi við alþjóðlega staðla (e. oversight
role), setningu reglna fyrir kerfið (e. regulatory role)
og stuðning við markaðslausnir og frumkvæði á
þessu sviði (e. catalyst role). Auk þess annast Seðla-
bankinn mikilvægan stofnanalegan þátt í uppgjörs-
ferlinu, þ.e. uppgjör á greiðslufyrirmælum vegna
verðbréfaviðskipta.
Íslenska verðbréfauppgjörskerfið
Íslenska verðbréfauppgjörskerfið er rekið á grund-
velli samkomulags um samskipti Seðlabanka Íslands,
Verðbréfaskráningar Íslands hf. og Verðbréfaþings
Íslands hf. (nú Kauphallar Íslands hf.) frá 25. maí
2000. Helstu lagareglur sem kerfið byggist á er að
finna í lögum nr. 34/1998 um starfsemi kauphalla og
skipulegra tilboðsmarkaða, lögum nr. 131/1997 um
rafræna eignarskráningu verðbréfa, lögum nr.
68 PENINGAMÁL 2002/4
11. Á ensku: Communication from the Commission to the Council and the
European Parliament. Clearing and settlement in the European Union
– Main policy issues and future challenges, 28. maí 2002,
COM(2002)257.
12. Fjármálaeftirlitið er meðlimur í CESR og tekur þátt í starfi hópsins. 13. Sjá 4. gr. laga um Seðlabanka Íslands nr. 36/2001.