Peningamál - 01.11.2002, Side 71

Uppgjörið miðast við innlend verðbréfaviðskipti
og er eingöngu mögulegt í íslenskum krónum. Ís-
lenska uppgjörskerfið er því almennt séð lokað, þ.e.
virkni þess er takmörkuð við fjármálakerfið hér á
landi. Afhending verðbréfa og greiðsluuppgjör fer
fram á næsta bankadegi eftir að viðskiptin áttu sér
stað, þ.e. á T+1. Tíminn fram að uppgjöri er þannig
styttri en almennt tíðkast í erlendum uppgjörskerfum.
Jafnframt er gert ráð fyrir að afhending verðbréfa fari
ekki fram nema gegn greiðslu.
Reikningsstofnanir hafa milligöngu um eignar-
skráningu rafbréfa í verðbréfamiðstöð, þ.e. í Verð-
bréfaskráningu Íslands hf. Eftirtaldar stofnanir hafa
rétt til þess að hafa milligöngu um eignarskráningar í
verðbréfamiðstöð: Seðlabanki Íslands, Lánasýsla rík-
isins, viðskiptabankar og sparisjóðir, fyrirtæki í
verðbréfaþjónustu og lánastofnanir aðrar en við-
skiptabankar og sparisjóðir.
Viðskipti með verðbréf fara fram í Kauphöll Ís-
lands frá kl. 10:00 til kl. 16:00 á almennum banka-
dögum. Kauphöllin sendir Verðbréfaskráningu upp-
lýsingar um staðfest viðskipti sem fram fara í við-
komandi flokkum verðbréfa á vegum reikningsstofn-
ana. Verðbréfaskráning sendir færslur áfram til reikn-
ingsstofnana sem bæta við færsluna upplýsingum um
þá reikninga sem uppgjör á að fara um. Eftir að
Kauphöllin hefur lokað fyrir verðbréfaviðskipti á
viðskiptadegi og endanleg viðskipti reikningsstofn-
ana hafa verið staðfest sendir Verðbréfaskráning f.h.
reikningsstofnana ójöfnuð greiðslufyrirmæli til
Reiknistofu bankanna (RB). Greiðslufyrirmælin
berast RB kl. 18:15. Um kl. 9:00 daginn eftir, þ.e. á
T+1, gerir Seðlabankinn upp brúttó-greiðslufyrir-
mælin sem Verðbréfaskráning sendi daginn á undan.
Uppgjörið fer annaðhvort fram í jöfnunarkerfi Fjöl-
greiðslumiðlunar (FGM) hf.15 eða í stórgreiðslukerfi
Seðlabankans, eftir því hver fjárhæð greiðslufyrir-
mælanna er. Samtímis þessu gengur Verðbréfaskrán-
ing frá rafrænni afhendingu verðbréfanna. Tímasetn-
ingar í uppgjörsferlinu eru skýrðar á mynd 3.
Þróun íslenska uppgjörskerfisins
Telja verður að íslenska verðbréfauppgjörskerfið sé
að flestu leyti nútímalegt, traust og hagkvæmt. Engin
meiri háttar áföll hafa átt sér stað í kerfinu. Það hefur
þjónað íslenska verðbréfamarkaðnum vel og áunnið
sér nauðsynlegt traust fjárfesta og markaðsaðila.
Meðal kosta kerfisins má nefna uppgjörstíma á T+1
og afhendingu verðbréfa gegn greiðslu (DvP).
Í skýrslu Alþjóðagjaldeyrissjóðsins frá apríl 2001
um mat á stöðugleika íslenska fjármálakerfisins, sem
birt var opinberlega í júní 2001, kemur fram að lík-
legt sé að íslenska verðbréfauppgjörskerfið uppfylli
(á þeim tíma væntanleg) tilmæli CPSS/IOSCO. Í
skýrslunni er bent á að utanþingsviðskipti með verð-
bréf uppfylli ekki skilyrðið um afhendingu gegn
greiðslu (DvP). Lagt er til að þessu verði breytt. Jafn-
framt er lagt til að Seðlabanki Íslands öðlist heimild
til að gefa út opinberar reglur á sviði greiðslukerfa og
verðbréfauppgjörskerfa og að uppgjör verðbréfa fari
fram í gegnum stórgreiðslukerfi Seðlabankans.16
Samkvæmt 15. gr. laga um rafræna eignarskrán-
ingu verðbréfa nr. 131/1997 skal skipa samráðsnefnd
verðbréfamiðstöðva, Verðbréfaþings Íslands (nú
Kauphallar Íslands) og Seðlabanka Íslands. Seðla-
bankinn fer með formennsku í nefndinni. Hlutverk
samráðsnefndarinnar er að fjalla um samskipti
þessar stofnana í tengslum við frágang viðskipta. Á
vegum nefndarinnar hefur að undanförnu verið rætt
um leiðir til að auka enn öryggi og virkni kerfisins.
Enn hefur þó ekki verið framkvæmt sérstakt mat á
því hvort íslenska verðbréfauppgjörskerfið uppfylli
tilmæli CPSS og tækninefndar IOSCO. Af þeim at-
riðum sem rædd hafa verið varðandi þróun kerfisins
má nefna eftirfarandi:
70 PENINGAMÁL 2002/4
15. Fjölgreiðslumiðlun hf. er í eigu Búnaðarbanka Íslands hf., Greiðslu-
miðlunar hf., Íslandsbanka hf., Landsbanka Íslands hf., Kreditkorta
hf., Sambands íslenskra sparisjóða og Seðlabanka Íslands.
16. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn: Iceland: Financial Stability Assessment,
bls. 59 og 64.
Mynd 3 Tímasetningar í uppgjörsferlinu
10:00
T 16:00
18:15
9:00 Uppgjör greiðslna í Seðlabanka
T+1 Afhending verðbréfa í Verð-bréfaskráningu
Viðskipti í
Kauphöll Skráning í Verðbréfaskráningu
Verðbréfaskráning sendir
greiðslufyrirmæli til
Seðlabanka