Peningamál - 01.11.2002, Blaðsíða 73

m) Tilgreina þarf nákvæmlega tímamörk bindandi
greiðslufyrirmæla í kerfinu og réttaráhrif þeirra,
sbr. lög nr. 90/1999 um öryggi greiðslufyrirmæla
í greiðslukerfum.
n) Tilkynna þarf verðbréfauppgjörskerfið til Eftir-
litsstofnunar EFTA (ESA) í samræmi við 10. gr.
tilskipunar Evrópuþingsins og ráðsins 98/26/EB
frá 19. maí 1998 um endanlegt uppgjör í greiðslu-
kerfum og uppgjörskerfum fyrir verðbréf,20 sbr.
og 3. gr. laga nr. 90/1999.
Vörslu- og uppgjörsmál innlendra, ríkistryggðra
skuldabréfa
Í október 2001 skipaði fjármálaráðherra nefnd til að
skoða skipan vörslu- og uppgjörsmála innlendra,
ríkistryggðra skuldabréfa. Nefndinni var ætlað að
setja fram tillögur um leiðir til að auðvelda aðgang
erlendra aðila að innlendum skuldabréfamarkaði.
Starf nefndarinnar fólst m.a. í skoðun á eftirtöldum
þáttum: Í fyrsta lagi að greina þarfir erlendra aðila
við kaup á ríkisverðbréfum og verðbréfum útgefnum
af Íbúðalánasjóði, m.a. kröfur þeirra til vörslu, skrán-
ingar og uppgjörs. Í öðru lagi að kanna möguleika
fyrir tengingu Verðbréfaskráningar Íslands hf. við er-
lendar verðbréfaskráningar. Í þriðja lagi að kanna
möguleika fyrir skráningu íslenskra ríkistryggðra
skuldabréfa í erlendri verðbréfaskráningu.
Nefndin skilað áliti sínu í apríl 2002. Í nefndar-
álitinu kemur fram að koma þurfi á sambandi við er-
lendan vörslu- og uppgjörsbanka til að auðvelda inn-
lendum markaðsaðilum að selja erlendum fjárfestum
skuldabréf og þar með stækka hóp fjárfesta innlendra
skuldabréfa. Það samband þurfi að uppfylla þarfir
þeirra, bæði að því er varðar vörslu- og uppgjörs-
hluta. Þessar þarfir verði best uppfylltar með því að
koma á sambandi við Clearstream eða Euroclear.
Mælti nefndin með eftirfarandi kostum í þeim
efnum:
Fyrri kosturinn væri svonefnt óbeint umboðs-
mannafyrirkomulag. Clearstream hefur komið upp
slíkri tengingu í 43 löndum og þekkja erlendir fjár-
festar þá leið vel. Vankantar umboðsmannafyrir-
komulags hér á landi væru einkum þeir að á íslensk-
um skuldabréfamarkaði eru markaðsaðilar fáir og
hætt við að umboðsmaðurinn, sem yrði að líkindum
einn markaðsaðila, geti ráðið yfir innherjaupp-
lýsingum um viðskipti erlendra aðila hér á landi við
aðrar fjármálastofnanir. Ef þessi leið yrði valin þyrfti
að tryggja hlutleysi umboðsmannsins með ein-
hverjum hætti, t.d. með því að fá Seðlabankann eða
Verðbréfaskráningu til að leggja málinu lið. Þá þyrfti
að kanna áhuga Clearstream á slíku fyrirkomulagi.
Síðari kosturinn fæli í sér að heildarútgáfa til-
tekinna flokka skuldabréfa yrði skráð í kerfi Euro-
clear. Verðbréfaskráning héldi síðan safnreikning yfir
öll viðskipti innlendra aðila í flokkunum. Með
þessari leið myndu viðskipti innlendra aðila sín á
milli verða með sama hætti og verið hefur. Erlendir
fjárfestar myndu eiga viðskipti við innlenda mark-
aðsaðila í kerfi Euroclear. Þessi leið fæli þó í sér
nokkur lögfræðileg úrlausnarefni. Þau lúta einkum
að skráningu í kerfi Euroclear, reglum um eignarrétt,
uppgjöri og skilmálum þeirra flokka sem um ræðir.
Í nefndarálitinu er lagt til að Verðbréfaskráningu
Íslands hf. og Lánasýslu ríkisins verði falið, í sam-
ráði við Seðlabanka Íslands og Kauphöll Íslands hf.,
að kanna þessa tvo kosti og meta kostnað við þær.21
Gera má ráð fyrir að vinna þessi hefjist á síðari hluta
ársins 2002.
Uppgjör í erlendum gjaldmiðlum
Samkvæmt lögum nr. 62/2002 um breytingu á lögum
nr. 2/1995 um hlutafélög og samkvæmt lögum nr.
67/2002 um breytingu á lögum nr. 138/1994 um
einkahlutafélög mega hlutafélög og einkahlutafélög
ákveða hlutafé sitt í erlendum gjaldmiðli að uppfyllt-
um nánar tilgreindum skilyrðum. Nú þegar áforma
tiltekin hlutafélög að nýta sér þessa heimild. Í kjöl-
farið hafa vaknað spurningar um tilhögun uppgjörs á
hlutabréfum sem skráð kunna að verða í erlendum
gjaldmiðlum.
Lagabreyting þessi gæti haft áhrif á uppbyggingu
og innviði íslenska verðbréfauppgjörskerfisins. Vera
má að þessi áhrif hafi að nokkru leyti verið vanmetin
þegar lögin voru sett. Telja verður að núverandi
uppgjörskerfi sé vanbúið til að mæta þeim kröfum
sem kunna að fylgja lagabreytingunni. Full aðlögun
að breytingunni myndi þýða að hægt væri að
framkvæma hér á landi uppgjör í mörgum gjald-
miðlum. Gera má ráð fyrir að slík aðlögun yrði
áhættusöm, tímafrek og kostnaðarsöm.
72 PENINGAMÁL 2002/4
20. Stjtíð. EB L 166, 11.16.1998, bls. 45. 21. Skipan vörslu- og uppgjörsmála (nefndarálit), bls. 13-14.