Peningamál - 01.11.2002, Qupperneq 74

Í kjölfar lagabreytingarinnar hefur vaknað nokkur
umræða um það hvort ástæða sé til þess að breyta
íslenska uppgjörskerfinu þannig að mögulegt verði
að gera upp í erlendum gjaldmiðlum. Jafnframt hafa
komið fram sjónarmið um að greiða megi fyrir þátt-
töku erlendra aðila á íslenskum fjármálamarkaði með
því að þróa fjölmyntauppgjörskerfi og samræma
uppgjörstíma þess kerfis við það sem yfirleitt tíðkast
erlendis, þ.e. T+3.
Í þessum efnum hefur m.a. verið rætt um það
hvort til greina komi að taka upp greiðsluuppgjör í
Seðlabankanum í evrum og Bandaríkjadölum á T+3
í sérstöku uppgjörskerfi fyrir erlenda gjaldmiðla en
halda tilhögun á uppgjöri verðbréfa í íslenskum
krónum óbreyttri. Að því er uppgjör greiðslna varðar
yrði gerð krafa um að lánastofnanir leggi fram til-
tekna lágmarksgjaldeyrisinnstæðu á uppgjörsreikn-
inga til tryggingar uppgjöri sem miðaðist við veltu
viðkomandi stofnunar í kerfinu og tækju að auki
sameiginlega ábyrgð á uppgjörsvanefnd hvers þátt-
takanda. Þá yrði sett þak á stöðu hvers þátttakanda í
kerfinu. Að öðru leyti hefðu lánastofnanir svigrúm til
þess að nýta sér innlenda og erlenda gjaldeyris-
markaði til að gera upp stöður á þriðja degi eftir að
viðskipti fóru fram, þ.e. á T+3. Efndalok miðuðust
við lok uppgjörs. Óskað hefur verið eftir mati RB á
umfangi og kostnaði við tæknilega aðlögun sem slík
breyting fæli í sér. Ef slíkt kerfi yrði þróað væri jafn-
framt nauðsynlegt að greina þær tegundir áhættu sem
breytingin hefði í för með sér fyrir skráningu og
afhendingu verðbréfa. Þessi tilhögun uppgjörs
verðbréfa í erlendum gjaldmiðlun byggist á því að
nýta sem mest innviði (e. infrastructure) þess kerfis
sem fyrir er. Fleiri lausnir koma þó til greina í þess-
um efnum.
Ljóst er að breyting sem þessi yrði bæði kostnað-
arsöm og tímafrek, auk þess sem hún fæli í sér nýja
áhættuþætti í uppgjörskerfinu. Sérstaklega ber þar að
nefna nýja uppgjörsgjaldmiðla og uppgjörstíma á
T+3. Því er nauðsynlegt að gera nákvæma greiningu
á þörfinni fyrir slíkt kerfi, kostnaðinum við smíði
þess, vinnunni við rekstur þess og þeim áhættuþátt-
um sem slíku kerfi væru samfara.
Lokaorð
Hér að framan hefur verið gerð grein fyrir mikilvægi
öruggs og hagkvæms verðbréfauppgjörs fyrir fjár-
málakerfið og fjármálastöðugleika. Lýst hefur verið
hvernig verðbréfauppgjör fer fram, hvernig stofnana-
legri uppbyggingu verðbréfauppgjörskerfa er
almennt háttað og hvaða tegundir áhættu felast í slík-
um kerfum. Fjallað hefur verið um alþjóðlega sam-
vinnu um eflingu öryggis og hagkvæmni verðbréfa-
uppgjörskerfa. Sérstaklega hefur verið gerð grein
fyrir tilmælum CPSS og tækninefndar IOSCO fyrir
verðbréfauppgjörskerfi. Þá hefur uppbyggingu ís-
lenska verðbréfauppgjörskerfisins verið lýst, þeim
stofnunum sem koma að kerfinu, tilhögun uppgjörs-
ins og atriðum sem verið er að skoða varðandi þróun
kerfisins. Fyrir liggur að fyrrnefnd tilmæli verða lögð
til grundvallar úttekt Seðlabanka Íslands á öryggi og
hagkvæmni íslenska verðbréfauppgjörskerfisins í
tengslum við alþjóðlegt mat á fjármálastöðugleika
hér á landi. Hugsanlega þarf að gera einhverjar
breytingar á kerfinu þegar niðurstöður matsins liggja
fyrir.
Eins og fram hefur komið verður að telja að
íslenska verðbréfauppgjörskerfið sé að flestu leyti
nútímalegt, áreiðanlegt og hagkvæmt. Engin meiri-
háttar áföll hafa átt sér stað í kerfinu. Það hefur þjón-
að íslenska verðbréfamarkaðnum vel og áunnið sér
nauðsynlegt traust fjárfesta og markaðsaðila. Áfram
ber að vinna að þróun kerfisins með það að markmiði
að auka enn frekar hagkvæmni þess og virkni fyrir
verðbréfamarkaðinn. Hugsanlegar breytingar á kerf-
inu verða þó að fara saman við þá meginkröfu að
hvergi sé dregið úr öryggi þess og að uppfylltar séu
ýtrustu kröfur sem mótaðar hafa verið í þeim efnum.
PENINGAMÁL 2002/4 73