Peningamál - 01.08.2003, Qupperneq 9

Framlegð (EBITDA) sjávarútvegsfyrirtækja var
hins vegar töluvert minni en á sama tíma í fyrra –
lækkaði úr 34% í 24% (sölusamtök og Brim, sem er
dótturfyrirtæki Eimskipafélagsins, eru ekki talin
með). Þetta má þó telja góða afkomu í sögulegu til-
liti. Að öðru jöfnu er framlegð sjávarútvegsfyrirtækja
hvað mest á fyrri hluta ársins. Nú bregður svo við að
eftirstöðvar veiðiheimilda voru óvenju miklar í lok
fyrsta fjórðungs þessa árs, auk þess sem allar líkur
eru á óvenjugóðum afla uppsjávarfisks nú í sumar. Þá
bætist við að aflaheimildir í mikilvægustu botnfisk-
tegundum hafa verið auknar á næsta fiskveiðiári sem
hefst 1. september n.k. Má því frekar búast við að
framlegð sjávarútvegsfyrirtækja haldist svipuð út
þetta ár. Þrátt fyrir lakari afkomu bættu sjávarútvegs-
fyrirtæki eiginfjárstöðu sína úr 32% í 34,4%. Hækk-
un gengis krónunnar sem lækkar erlendar skuldir fyr-
irtækjanna veldur mestu um þessa hækkun.
Hækkun gengis krónunnar um 13% milli fyrstu
fjórðunga áranna 2002 og 2003 átti verulegan þátt í
að draga úr framlegð. Því fer þó fjarri að gengisbreyt-
ingar skýri minni framlegð að fullu, enda lækka
ýmsir kostnaðarliðir til jafns við lægra afurðaverð,
samanber umfjöllun í rammagrein 1. Verulegu máli
skiptir einnig 270 þúsund tonna samdráttur uppsjáv-
arafla milli ára, enda má að jafnaði rekja stóran hluta
framlegðar fyrstu mánuði ársins til uppsjávarafla.
Minni þorskafli, sem gefur jafnan vel af sér, og nokk-
ur verðlækkun á erlendum mörkuðum lögðust á
sömu sveif.
Afkomuspár greiningardeilda fjármálafyrirtækja
fyrir yfirstandandi ár gera ráð fyrir svipaðri framlegð
í ár og í fyrra, á heildina litið. Framlegð sjávarútvegs-
fyrirtækja minnkar töluvert, en verður þó að telja
þokkalega í sögulegu samhengi. Í nokkrum greinum
eykst framlegðin á milli ára. Spáð er minni hagnaði
eftir skatta en í fyrra, og má rekja það til minni geng-
ishagnaðar en í fyrra.
Könnun, sem Samtök iðnaðarins gerðu í júní sl.
um stöðu og horfur í iðnaði, sýnir að áhrif gengis-
breytinga á stöðu fyrirtækja eru ákaflega mismun-
andi. Mikill meirihluti fyrirtækja sem tók þátt í könn-
uninni, eða 58 af 85, töldu að áhrif hás gengis á af-
komu sína hafi verið frekar jákvæð eða lítil. Þegar
iðnfyrirtæki eru vegin með veltu töldu þau að meðal-
tali að áhrif hás gengis hafi verið lítil. Vegið með
sama hætti taldi rúmlega þriðjungur áhrif hás gengis
á afkomu hafa verið jákvæð, u.þ.b 40% að þau hafi
verið lítil, en aðeins um fimmtungur taldi áhrifin hafa
verið neikvæð.
Einkaneysla jókst verulega á fyrsta fjórðungi ársins
Samkvæmt ársfjórðungslegum þjóðhagsreikningum
var landsframleiðsla á fyrsta fjórðungi ársins 3,3%
meiri en fyrir ári. Ársfjórðungana tvo á undan hafði
mælst samdráttur. Á bak við þennan hagvöxt stendur
einkum vöxtur einkaneyslu, sem jókst um 4½%, auk
þess sem nettóáhrif utanríkisviðskipta voru hagstæð.
Samneysla jókst einnig verulega, en fjárfesting var
mun minni en fyrir ári.
Vöxtur einkaneyslu kemur ekki á óvart. Stígandi
hefur verið í vexti einkaneyslu sl. hálft ár og ýmsar
veltutengdar vísbendingar höfðu gefið sterklega til
kynna að einkaneysla hefði aukist töluvert á fyrstu
mánuðum ársins (sjá Peningamál 2003/2). Hins veg-
ar er rétt að hafa í huga að vöxtinn má að nokkru leyti
rekja til lítillar einkaneyslu á fyrsta fjórðungi sl. árs,
sem skánaði á öðrum ársfjórðungi.
8 PENINGAMÁL 2003/3
Tafla 1 Yfirlit um afkomu og efnahag skráðra fyrirtækja á fyrsta ársfjórðungi 2002 og 2003
Framlegð (% af veltu) Hagn. e. skatta (% af veltu) Eiginfjárhlutfall (%)
% 1. ársfj. 2002 1. ársfj. 2003 1. ársfj. 2002 1. ársfj. 2003 1. ársfj. 2002 1. ársfj. 2003
Fyrirtæki alls .............................................. 10,7 10,5 9,1 7,2 34,9 37,9
Sjávarútvegur ............................................. 33,8 23,8 33,3 24,9 32,1 34,4
Iðnaður ...................................................... 13,1 16,2 10,8 10,0 41,5 42,2
Flutningar................................................... -7,6 -0,7 -3,6 -1,3 35,6 33,4
Hugbúnaðar- og samskiptafyrirtæki .......... 18,6 22,5 8,3 4,7 37,6 39,6
Heimild: Seðlabanki Íslands.