Peningamál - 01.09.2005, Side 14

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
14
botnfisks (þorsks og grálúðu) hefur dregist saman, en ýsu-, ufsa- og
karfaafli hefur aukist. Þá hefur afli úthafskarfa dregist saman um 20
þúsund tonn. Aflaverðmætið á þessu sama tímabili var 1,7% minna á
föstu verðlagi en það var á sama tíma í fyrra og munar þar mest um
óhagstæðari aflasamsetningu botnfisks, verulegan samdrátt í úthafs-
karfa og mun minni rækjuafla.
Aflaheimildir í botnfiski á núverandi fiskveiðiári, sem hófst í
septemberbyrjun, eru um 18 þúsund tonnum meiri en á síðasta fisk-
veiðiári. Aukningin er aðallega í ýsu og ufsa, en aflaheimildir í þorski
drógust saman. Hámarksafli úr norsk-íslensku síldinni var aukinn
töluvert eða um 43 þúsund tonn í 158 þúsund tonn. Nokkru minni
kolmunnaafla var úthlutað í ár, en það mun ekki koma að sök þar sem
aflahámarki hefur ekki verið náð á undanförnum árum. Einnig hefur
aflahámark rækju verið lækkað um helming. Rækjuveiði hefur verið
með eindæmum dræm og líklegt að aflahámarkið verði ekki nýtt. Ekki
hefur enn verið gefinn út hámarksafli í loðnu þar sem stofnrannsóknir
hafa gengið illa hingað til. Hámarksafli í öðrum tegundum er svipaður
og í fyrra.
Í júníspá Peningamála var gengið út frá nokkru meiri þorskafla
en reyndin hefur verið og forsendur hámarksafla á nýbyrjuðu kvótaári
gera ráð fyrir. Þá liggur fyrir að úthafskarfaaflinn verði um 20 þúsund
tonnum minni í ár en í fyrra og verulega minni en væntingar stóðu
til. Lítill hluti hámarksafla kolmunna mun nást og loðnuaflinn verða
minni en vonir stóðu til. Þetta ásamt hruni í rækjuveiðum veldur því
að spá um útflutningsframleiðslu sjávarafurða hefur lækkað töluvert.
Nú er spáð að enginn vöxtur verði á þessu ári en í júníspánni var
reiknað með 3% vexti. Á árinu 2006 er gert ráð fyrir um 3% vexti,
einkum vegna aukningar í botnfiskafla, og 2% vexti árið 2007.
Horfur um vöxt útflutnings í ár svipaðar og áður þrátt fyrir
minni vöruútflutning
Horfur eru á aðeins meiri vexti útflutnings á þessu ári en í júníspánni,
nokkru minni vexti vöruútflutnings en meiri vexti þjónustuútflutnings.
Ein helsta ástæða minni vöruútflutnings er að horfur eru á að sjávar-
vöruútflutningur verði minni en áður var gert ráð fyrir, eins og nefnt
var hér að ofan. Horfur eru á að útflutningur áls verði svipaður og
fyrri spá gerði ráð fyrir en útflutningur annarrar iðnaðarvöru mun
minni. Í júní var reiknað með því að útflutningur almennrar iðnvöru
myndi aukast verulega á þessu ári. Fyrstu sjö mánuði ársins dróst
þessi útflutningur hins vegar saman um tæplega 13%. Þetta frávik
skýrist að verulegu leyti af miklum samdrætti í útflutningi lyfja
og rafeindavoga. Einnig varð samdráttur í útflutningi ýmiss konar
iðnaðarvöru þvert á fyrri spár. Ástæður samdráttarins virðast vera
að einhverju leyti tímabundnar. Til að mynda hefur framleiðsla nýrra
lyfja tafist. Einnig má gera ráð fyrir að hækkun raungengis hafi haft
töluverð áhrif. Á móti slakari horfum um vöruútflutning í ár hefur
útflutningur þjónustu aukist verulega. Á fyrri helmingi ársins jókst
þjónustuútflutningur um 6½% að raungildi, sökum aukinna tekna af
samgöngum. Í heild er gert ráð fyrir að útflutningur vöru og þjónustu
aukist um tæplega 4½% á þessu ári og um 6% á því næsta, en þá
fer einnig að gæta aukins álútflutnings síðari hluta ársins. Á árinu
Vöxtur vöruútflutnings janúar 2003 - júlí 20051
Mynd II-6
Sjávarafurðir
Iðnaðarvörur

1. Á föstu gengi m.v. vöruútflutningsvog.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
-40
-20
0
20
40
60
80
100
2003 2004 2005
Breyting frá sama mánuði á fyrra ári (%)
1997 1999 2001 2003 2005 2007
Vöruútflutningur 1997-2007
Mynd II-7
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
50
100
150
200
250
300
Útflutningur alls, núverandi spá 2005-2007
Áætlun/spá PM 2005/2
Ma.kr.
Samanburður á núverandi spá og spá í Peningamálum 2005/2
1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005
Útflutningur vöru og þjónustu á
fyrri helmingi árs og allt árið 1997-2005
Mynd II-8
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Útflutningur allt árið
Útflutningur á 1. og 2. ársfjórðungi
0
50
100
150
200
250
300
350
Ma.kr.