Peningamál - 01.09.2005, Side 27

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
0
5
•
3
27
Fjármunamyndun atvinnuveganna dregst minna saman á næsta ári
en áður var talið
Samkvæmt bráðabirgðauppgjöri Hagstofunnar jókst fjármunamyndun
atvinnuveganna, eins og áður segir, um 23,3% á síðastliðnu ári en
samkvæmt fyrri áætlun nam vöxturinn 13%. Mestu munar um að nú
er talið að stóriðjufjárfesting á árinu hafi verið meiri en fyrr var áætlað.
Önnur atvinnuvegafjárfesting var einnig nokkru meiri.
Sem fyrr stefnir í mikinn vöxt fjármunamyndunar atvinnuveganna
á þessu ári, sem að mestu leyti skýrist af fjárfestingu í ál- og orku-
verum. Spáð er að fjármunamyndun atvinnuveganna aukist um
tæp lega 55% í ár, en í júní spáði Seðlabankinn 53% vexti. Þar sem
breytingin er reiknuð út frá mun hærra fjárfestingarstigi á árinu 2004
felst í þessu töluvert meiri fjármunamyndun í ár en spáð var í júní.
Fjármunamyndun án stóriðju, skipa og flugvéla er nú talin munu
aukast um 5½% á þessu ári en í júní var spáð 1½% aukningu.
Á næsta ári dregur úr fjármunamyndun atvinnuvega. Spáð
er að magn fjárfestingar í ál- og orkuverum minnki og einnig
magn fjárfestingar í öðrum atvinnugreinum. Þó er spáð heldur
minni samdrætti en gert var í júní. Í júníspá bankans var talið að
fjárfesting atvinnuveganna myndi dragast saman um tæplega 14%
á næsta ári en nú er spáð 6,5% samdrætti. Skýrist munurinn af
meira umfangi stóriðjuframkvæmda á árinu. Nú er gert ráð fyrir
að skriður verði kominn á framkvæmdir við 40 þús. tonna stækkun
álversins á Grundartanga og framkvæmdir við orkuöflun sem því
tengjast strax á næsta ári, en í síðustu spá var gert ráð fyrir að áhrifa
þessara framkvæmda færi ekki að gæta að ráði fyrr en á árinu 2007.
Kostnaðaráætlanir vegna annarra framkvæmda hafa einnig verið
endurskoðaðar í ljósi nýrra forsendna, m.a. um gengi krón unnar. Á
móti er gert ráð fyrir að önnur atvinnuvegafjárfesting dragist heldur
meira saman á næsta ári en spáð var í júní. Hún eykst svo að nýju
árið 2007, en það ár dregur hratt úr fjárfestingu í áliðju og orku og
atvinnuvegafjárfestingu í heild.
Afkoma fyrirtækja allgóð árin 2004 og 2005
Afkoma stærstu fyrirtækjanna hefur verið allgóð að undanförnu.
Tafla IV-3 sýnir afkomu 36 fyrirtækja á fyrri helmingi áranna 2004
og 2005. Flest þessara fyrirtækja voru skráð í Kauphöll Íslands allt
tímabilið. Þó eru meðtalin tvö sjávarútvegsfyrirtæki sem voru ekki
skráð allt tímabilið. Einnig eru talin með tvö iðnfyrirtæki í eigu
eignarhaldsfélaga sem eru skráð í Kauphöllinni. Þrátt fyrir hátt gengi
krónunnar virðist arðsemi eigin fjár vera allgóð allt tímabilið. Rétt er
að vekja athygli á að vægi útflutnings er tiltölulega mikið hjá þeim
iðnfyrirtækjum sem eru með í úrtakinu og því gætir áhrifa hás gengis
krónunnar í afkomu þeirra. Hið sama gildir um sjávarútvegsfyrirtækin.
Einnig er rétt að geta þess að mörg þessara fyrirtækja eru með hluta
af starfsemi sinni erlendis. Sú þróun á sér langa sögu og skýrist mjög
lítið af gengisþróun síðustu ára.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
Ma.kr. (lína) % af VLF ársins 2005 (súlur)
Áætlun í maí 2005 (hægri ás)
Áætlun í september 2005 (hægri ás)
Áætlun í september 2005 (vinstri ás)
Heildarkostnaður vegna
stóriðjuframkvæmda árin 2001-2009
1. Myndin byggist á þeim tölum sem lágu fyrir við spágerð. Nokkur
hliðrun hefur orðið síðan þá frá árinu 2005 yfir á 2006.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Bygging Fjarðaáls, stækkun Norðuráls og tengd orkuöflun
Mynd IV-7
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Áætlun maí 2005: innlent vinnuafl
Áætlun maí 2005: erlent vinnuafl
Áætlun september 2005: innlent vinnuafl
Áætlun september 2005: erlent vinnuafl
Vinnuaflsnotkun vegna
stóriðjuframkvæmda árin 2001-2009
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Bygging Fjarðaáls, stækkun Norðuráls og tengd orkuöflun
Mynd IV-8
Ársverk
0
500
1.000
1.500
2.000
2.500
3.000