Peningamál - 01.09.2005, Blaðsíða 67

Stýrivaxtahækkun
Seðlabanki Íslands tilkynnti hækkun stýrivaxta um 0,5 prósentur
3. júní 2005. Um var að ræða níundu hækkunina á rúmlega ári en
samtals hefur bankinn hækkað stýrivexti um 4,2 prósentur frá 11.
maí 2004. Frá því að Seðlabankinn hóf núverandi hækkunarferli vaxta
hefur munur daglánavaxta og viðskiptareikningsvaxta bankans verið
minnkaður markvisst úr 4,9 prósentum í 3 prósentur og er það liður
í þeirri viðleitni bankans að auka áhrif vaxtastefnu sinnar. Þrengra
vaxtabil leiðir til þess að vaxtasveiflur á millibankamarkaði fyrir lán í
krónum verða minni og stýrivextir bankans þ.a.l. áhrifameiri. Samhliða
vaxtabreytingunni í byrjun júní var ákveðið að bjóða innstæðubréf með
sama hætti og endurhverf viðskipti, þ.e. á tiltekinni ávöxtunarkröfu en
að ótakmarkaðri fjárhæð. Ávöxtun innstæðubréfa var ákveðin 0,15
prósentum lægri en ávöxtun í endurhverfum viðskiptum. Endurhverf
viðskipti Seðlabankans og sala innstæðubréfa í reglulegum uppboðum
fer fram vikulega og er samningstíminn ein vika.
Gengisstyrking
Í byrjun maí tilkynnti Seðlabankinn um sérstök kaup á gjaldeyri vegna
áforma ríkissjóðs um að greiða niður meira af erlendum lánum en áður
hafði verið fyrirhugað. Rúm lausafjárstaða ríkissjóðs réð því m.a. að
ákveðið var að ráðast í þessa framkvæmd. Kaupin fóru fram í nokkrum
áföngum og keypti Seðlabankinn alls 100 milljónir Bandaríkjadala á
millibankamarkaði. Hinn 12. maí var birt vísitala neysluverðs. Breyting
hennar virtist koma á óvart og veiktist gengi krónunnar um 1,4%
þann dag. Vísitala gengisskráningar var skráð 116,81 13. maí. Eftir
það tók gengi krónunnar að styrkjast og 1. júní var vísitalan skráð
110,63. Í júní flökti vísitalan á bilinu frá 110 til 113 en júlí markaðist
af hægri en nokkuð jafnri styrkingu. Viðskipti voru þó lítil um skeið.
Styrkingin frá júlí gekk síðan til baka á nokkrum dögum í ágústbyrjun
en svo styrktist krónan aftur. Í lok ágúst og byrjun september hófu
erlendir aðilar að gefa út skuldabréf í íslenskum krónum eins og lýst
er í rammagrein 1. Það leiddi til nokkurs innflæðis gjaldeyris, krónan
Fjármálamarkaðir og aðgerðir Seðlabankans1
Viðburðaríkt sumar
Seðlabankinn hækkaði stýrivexti um 0,5 prósentur snemma í júní. Í kjölfarið hækkuðu vextir á millibankamarkaði
fyrir lán í krónum og gengið styrktist. Gengissveiflur urðu þegar erlendir aðilar hófu að gefa út skuldabréf í
íslenskum krónum. Ný gengisskráningarvog var tekin upp í júlíbyrjun. Einkavæðing Símans fór fram í sumar og
gekk greiðlega fyrir sig. Ríkissjóður nýtir erlendan hluta greiðslunnar fyrir Símann til að greiða niður erlendar
skuldir og áformar að nýta hluta af innlendri greiðslu til aukinna gjaldeyriskaupa til að greiða enn frekar niður
erlend lán. Lausafjárstaða ríkissjóðs hefur verið mjög rúm á undanförnum mánuðum. Stöðugt er unnið að
þróun stórgreiðslukerfis Seðlabankans og urðu tímamótabreytingar í september. Verðbréfamarkaðurinn hefur
blómstrað.
1. Upplýsingar í greininni miðast við 19. september 2005.
31. desember 1991 = 100
Vísitala gengisskráningar
Mynd 1
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglegar tölur 4. janúar - 19. september 2005
105
109
113
117
j f m a m j j á s