Peningamál - 01.02.2014, Blaðsíða 18

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
1
18
Verðbólga
• Verðbólga mældist 3,8% á fjórða ársfjórðungi 2013 rétt eins
og gert var ráð fyrir í nóvemberspá bankans. Sem fyrr voru
megindrifkraftar verðbólgunnar af innlendum toga, þ.e. hækkun
húsnæðisliðar og verðs á almennri þjónustu, en á móti vógu
verðlækkanir á innfluttri vöru og bensíni. Meðalverðbólga ársins
var 3,9% og minnkaði úr 5,2% árið 2012.
• Vísitala neysluverðs lækkaði um 0,72% milli mánaða í janúar sl.
eftir að hafa hækkað nokkuð mánuðina tvo á undan. Lækkunina
í janúar má að mestu leyti rekja til útsöluáhrifa á fötum, skóm
og heimilisbúnaði en útsöluáhrifin voru þó sterkari í fyrra. Einnig
lækkuðu flugfargjöld og bensínverð en á móti vógu verðhækkanir
í heilbrigðisþjónustu og hækkun kostnaðar vegna húsnæðis, hita
og rafmagns. Áhrif óbeinna skatta námu 0,08% til hækkunar en
það eru talsvert minni áhrif en fyrri áætlanir höfðu gert ráð fyrir.
Vísitala neysluverðs án skatta lækkaði því svipað milli mánaða og
heildarvísitalan eða um 0,8%.
• Ársverðbólga mældist 3,1% í janúar en var 4,2% í desember.
Nokkur grunnáhrif voru fyrir hendi þar sem vísitala neysluverðs
hafði hækkað um 0,3% í janúar 2013. Um helming ársverðbólg-
unnar í janúar má rekja til húsnæðisliðar vísitölunnar sem hefur
hækkað um 7,6% sl. tólf mánuði. Um fimmtung ársverðbólg-
unnar má rekja til hækkunar á almennri þjónustu en á móti vó
lítil innflutt verðbólga og hækkun gengis krónunnar sem eiga
veigamikinn þátt í hjöðnun almennrar verðbólgu.
• Mælikvarðar á undirliggjandi verðbólgu hafa einnig hjaðnað.
Þannig lækkaði kjarnavísitala 3, sem undanskilur áhrif óbeinna
skatta, sveiflukenndra matvöruliða, bensíns, opinberrar þjónustu
og raunvaxtakostnaðar húsnæðislána, um 1% í janúar og mældist
undirliggjandi ársverðbólga á þennan mælikvarða 3,7% og hafði
þá hjaðnað úr 4,5% í desember. Sé markaðsvirði húsnæðis einnig
undanskilið (kjarnavísitala 4), mælist undirliggjandi verðbólga enn
minni eða 2,4%. Aðrir mælikvarðar á undirliggjandi verðbólgu-
þrýsting gefa einnig til kynna að verðbólga hafi hjaðnað nokkuð.
Þannig nam árshækkun almennrar þjónustu, sem jafnan gefur
vísbendingu um innlendan verðbólguþrýsting, 3,3% í janúar en
var 6,1% í desember. Tölfræðilegir mælikvarðar á undirliggjandi
verðbólgu benda jafnframt til þess að undirliggjandi verðbólga
liggi á bilinu 2½-3%.
• Í kjölfar hjöðnunar verðbólgu í janúar og aukinna væntinga um
hóflegar launahækkanir á árinu hafa verðbólguvæntingar lækkað.
Þannig hefur verðbólguálag á skuldabréfamarkaði til næstu tveggja
ára lækkað um ¼ úr prósentu frá því í nóvember en um tæplega
0,2 prósentur til næstu fimm og tíu ára. Sambærileg lækkun hefur
einnig orðið á verðbólguálaginu til fimm ára eftir fimm ár. Á alla
þessa kvarða mælast verðbólguvæntingar nú á bilinu 3,3-3,7%.
Væntingar markaðsaðila um verðbólgu næstu tvö ár hafa lækkað
heldur meira eða um 0,5-0,7 prósentur og vænta þeir að verð-
Mynd 33
Undirliðir verðbólgu
Framlag einstakra undirliða til verðbólgu jan. 2010 - jan. 2014
Prósentur
Innfluttar vörur án áfengis, tóbaks og bensíns
Bensín Húsnæði
Innlendar vörur án búvöru og grænmetis
Almenn þjónusta Aðrir liðir
Vísitala neysluverðs (12 mánaða %-breyting)
Heimild: Hagstofa Íslands.
-2
0
2
4
6
8
10
2012 201320112010
Mynd 34
Verðbólga, kjarnaverðbólga og gengi krónunnar
Janúar 2010 - janúar 2014
12 mánaða breyting (%) 12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs (v. ás)
Kjarnavísitala 3 án skattaáhrifa (v. ás)
Vísitala meðalgengis - viðskiptavog þröng (andhverfur
h. ás)
Verðbólgumarkmið (v. ás)
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
20
15
10
5
0
-5
-10
-15
-20
-25
2012 201320112010
Mynd 35
Ýmsir mælikvarðar á undirliggjandi verðbólgu
og verðbólguþrýsting
Janúar 2010 - janúar 2014
12 mánaða breyting (%)
Kjarnavísitala 3 án skattaáhrifa
Kjarnavísitala 4 án skattaáhrifa
Almenn þjónusta
Verðbólgumarkmið 2,5%
Undirliggjandi verðbólga - bil hæstu og lægstu mælingar1
1. Undirliggjandi verðbólga er mæld sem klippt meðaltal (e. trimmed
mean) þar sem 10%, 15%, 20% og 25% þeirra undirliða sem breytast
mest í verði eru undanskilin.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2013201220112010