Peningamál - 01.02.2014, Blaðsíða 22

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
1
22
Í samræmi við stefnuyfirlýsingu núverandi ríkisstjórnar og ályktun Al-
þingis frá því í júní í fyrra skipaði forsætisráðherra sérfræðingahóp sem
falið var að útfæra mismunandi leiðir til að ná fram lækkun á höfuð-
stól verðtryggðra húsnæðislána og koma með tillögu um skilvirkustu
leiðina að því markmiði.
Sérfræðingahópurinn skilaði af sér tillögum 29. nóvember sl. (sjá
forsætisráðuneytið, 2013). Í meginatriðum skiptast tillögur hópsins í
tvo þætti: annars vegar beina lækkun verðtryggðra húsnæðisskulda
heimila sem verður fjármögnuð í gegnum ríkissjóð og hins vegar skatt-
frelsi greiðslna úr séreignarlífeyrissparnaði sem nýttur yrði til þess að
greiða niður húsnæðisskuldir. Samkvæmt áætlun sérfræðingahópsins er
gert ráð fyrir að með þessum aðgerðum geti lántakar náð fram umtals-
verðri lækkun höfuðstóls húsnæðisskulda sinna á næstu fjórum árum.
Í þessum viðauka er gerð grein fyrir mati Seðlabanka Íslands á
áhrifum þessarar aðgerðar á efnahagsumsvif og verðbólgu á árunum
2014-2018. Ekki er lagt sérstakt mat á áhrifin á stöðu ríkissjóðs, heldur
gert ráð fyrir að aðgerðin sé að fullu fjármögnuð. Hér er ekki heldur
fjallað sérstaklega um hugsanleg áhrif aðgerðarinnar á fjármálakerfið
eða úrlausn greiðslujafnaðarvanda þjóðarbúsins og losun fjármagns-
hafta. Eingöngu eru greind áhrifin á almenna eftirspurn og verðbólgu,
og hugsanleg viðbrögð peningastefnunnar við þeim.1
Bein lækkun höfuðstóls verðtryggðra húsnæðislána
Sérfræðingahópurinn leggur til að verðtryggð húsnæðislán verði færð
niður um fjárhæð sem samsvarar verðbótum sem féllu til á tímabilinu
desember 2007 til ágúst 2010 umfram 4,8% meðalverðbólgu áranna
2001-2007. Verðbætur umfram viðmiðið verða því endurgreiddar og
koma til niðurgreiðslu á höfuðstól lánsins. Áætlað er að endurgreiðslan
samsvari um 13% lækkun á höfuðstól, en vísitala neysluverðs til verð-
tryggingar hækkaði um 14,9% umfram 4,8%-viðmiðið á ári á um-
ræddu tímabili.
Samkvæmt tillögum hópsins er gert ráð fyrir 4 m.kr. hámarki á
hvert heimili en talið er að 90% heimila verði ekki fyrir skerðingu af
þessari takmörkun. Til frádráttar koma fyrri úrræði til lækkunar höfuð-
stóls sem lántakandi hefur notið, t.d. svokölluð 110%-leið, sérstakar
vaxtabætur, greiðsluaðlögun eða sértæk skuldaaðlögun.
Lagt er til að niðurfærslan sé útfærð þannig að húsnæðislánum
sem falla undir fyrrgreind skilyrði verði skipt í tvo greiðsluhluta: annars
vegar „frumhluta“ upphaflegs láns og hins vegar „leiðréttingarhluta“
lánsins, sem eins og áður segir er áætlað að nemi að jafnaði allt að
13% af höfuðstól upphaflega lánsins. Lántakinn hættir þá að greiða af
leiðréttingarhlutanum, þótt áfram sé gert ráð fyrir að hann sé ábyrgur
Viðauki 2
Efnahagsleg áhrif aðgerða stjórnvalda til
lækkunar húsnæðisskulda heimila
1. Fjallað verður um möguleg áhrif aðgerðarinnar á fjármálakerfið og Íbúðalánasjóð í riti
bankans Fjármálastöðugleiki 2014/1 sem væntanlegt er 9. apríl nk.