Peningamál - 01.02.2014, Blaðsíða 32

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
1
32
Samantekt
Í lok nóvember á síðasta ári skilaði sérfræðingahópur tillögu að út-
færslu skuldalækkunaraðgerðar stjórnvalda. Gert er ráð fyrir að að-
gerðin nái yfir fjögurra ára tímabil og er áætlað að með öllu sé umfang
hennar um 150 ma.kr. eða sem nemur 8½% af áætlaðri landsfram-
leiðslu ársins 2013.
Fyrirséð er að aðgerðin mun hafa nokkur áhrif á efnahagslega
stöðu heimila og þar með á útgjaldaákvarðanir þeirra, innlenda eftir-
spurn og þjóðarbúskapinn í heild. Að öllu samanlögðu er talið að að-
gerðin muni valda því að vöxtur einkaneyslu verður ríflega 1½ pró-
sentu meiri en ella á þessu og næsta ári. Aukningin mun að hluta ryðja
út fjárfestingu, sem dregst saman í samanburði við grunndæmið á
sama tíma. Þjóðarútgjöld í heild vaxa þó hraðar en í grunndæminu en
samsetning vaxtarins verður með öðrum hætti, þ.e. hlutur einkaneyslu
verður meiri en hlutur fjárfestingar minni. Innflutningur eykst einnig
og viðskiptajöfnuður verður því um 1-1½ prósentu af landsframleiðslu
lakari en í grunndæminu og hagvaxtaráhrif aðgerðarinnar minni en
áhrifin á innlenda eftirspurn. Talið er að hagvöxtur verði um 0,2 pró-
sentum meiri á ári. Samsetning hagvaxtarins verður hins vegar ekki
eins hagfelld og í grunndæminu því að hlutur innlendrar eftirspurnar
verður meiri og framlag utanríkisviðskipta minna. Aðgerðin hefur
einnig í för með sér að þjóðhagslegur sparnaður minnkar. Vegna þess
að framleiðslugeta þjóðarbúsins vex ekki til jafns við eftirspurn, endur-
speglast aukinn hagvöxtur í meiri framleiðsluspennu en í grunndæm-
inu. Óhagstæðari viðskiptajöfnuður mun einnig setja aukinn þrýsting
á gengi krónunnar, sem áætlað er að verði orðið um 1% lægra en í
grunndæminu á næsta ári og ríflega 3% veikara árið 2018. Meiri fram-
leiðsluspenna og lægra gengi krónunnar auka síðan á verðbólgu sem
talið er að verði um 0,2 prósentum meiri en í grunndæminu á næsta
ári og um 0,4 prósentum meiri á ári næstu tvö ár þar á eftir. Að hluta til
birtast áhrif skuldalækkunaraðgerðarinnar í hærri vöxtum. Samkvæmt
peningastefnureglu þjóðhagslíkans Seðlabankans verða vextir bankans
um 0,3 prósentum hærri en í grunndæminu í ár, um 0,6 prósentum
hærri á næsta ári og frá árinu 2016 eru þeir tæplega 1 prósentu hærri.
Hærri vextir vega því á móti áhrifum skuldalækkunaraðgerðarinnar á
innlenda eftirspurn, gengi krónunnar og verðbólgu.
Að lokum er rétt að ítreka að óhjákvæmilega er mikil óvissa um
heildaráhrif skuldalækkunarinnar, sérstaklega þar sem fá fordæmi eru
um álíka aðgerð. Erfitt er að meta hvernig heimilin muni bregðast við og
gætu þau bæði lagt meira af búbótinni til hliðar en hér er gert ráð fyrir
eða aukið neysluútgjöld enn frekar. Áhrifin á innlenda eftirspurn munu
einnig ráðast af því hvernig þátttaka launafólks í séreignarsparnaðar-
leiðinni breytist. Hagvaxtaráhrifin munu að sama skapi ráðast af því
hve mikið af aukinni eftirspurn beinist að innfluttri vöru og þjónustu og
hve mikið mun beinast að innlendum framleiðsluþáttum. Samsetning
efnahagsbatans mun einnig hafa áhrif á gengi krónunnar en gengis-
þróunin mun einnig ráðast af áhrifum aðgerðarinnar á trúverðugleika
innlendrar eftirspurnarstjórnar. Það sama má segja um áhrif aðgerðar-
innar á verðbólgu. Verðbólguáhrifin munu einnig ráðast af því hvort og
hve mikill slaki er til staðar í þjóðarbúskapnum þegar eftirspurnaráhrifin
koma fram, hver viðbrögð peningastefnunnar við aðgerðinni verða og