Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 19

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
19
ríkjum fjölgi ört þar sem hagvöxtur verður yfir 2% og að samdráttur
verði í einungis tveimur þróuðum ríkjum í ár og engu á því næsta.
Hagvísar benda til áframhaldandi efnahagsbata beggja
vegna Atlantsála og bata fjármálalegra skilyrða á suðurhluta
evrusvæðisins
Hagvísar eru almennt í takt við áframhaldandi efnahagsbata beggja
vegna Atlantsála þótt tímabundið bakslag hafi orðið í Bandaríkjunum
á fyrsta ársfjórðungi, m.a. vegna slæms tíðarfars (mynd II­4). Gert er
ráð fyrir að árlegur hagvöxtur í Bandaríkjunum verði um 2½­3% á
árunum 2014­2015 en um 1­1½% á evrusvæðinu. Hægari vöxtur á
evrusvæðinu endurspeglar arfleifð fjármálakreppunnar sem birtist m.a.
í umfangsmiklu atvinnuleysi og veikburða efnahag einkaaðila og hins
opinbera. Búist er við að erfið fjármálaleg skilyrði reynist enn um sinn
dragbítur á eftirspurn í evruríkjunum. Þar hafa vanskil haldið áfram að
aukast og útlán til heimila og fyrirtækja dragast enn saman, öfugt við
þróunina í Bandaríkjunum (mynd II­5). Jákvæð teikn eru þó á lofti:
vaxtaálag á skuldsett ríki í suðurhluta álfunnar og evrópsk fyrirtæki í
áhættuflokki hefur lækkað umtalsvert. Þannig er t.d. vaxtaálag gagn­
vart tíu ára þýskum ríkisskuldabréfum komið niður fyrir 2 prósentur
fyrir Ítalíu og Spán og 5 prósentur fyrir Grikkland (mynd II­6). Álagið
hefur ekki verið lægra um þriggja til fjögurra ára skeið. Líklegt er að
eftirspurn eftir lánsfé aukist eftir því sem vaxtaálag lækkar og vís­
bendingum fjölgar um aukna eftirspurn heimila eftir vöru og þjónustu.
Væntingar neytenda á evrusvæðinu hafa t.d. ekki mælst hærri en í
apríl sl. frá því síðla árs 2007. Óvissa hefur einnig minnkað (mynd
II­7).
Óbreyttar hagvaxtarhorfur í helstu viðskiptalöndum Íslands frá
síðustu spá
Heilt á litið eru horfur um hagvöxt í helstu viðskiptalöndum Íslands
óbreyttar frá síðustu spá Peningamála. Horfurnar eru lítillega betri
fyrir evrusvæðið, Bretland og Bandaríkin (mynd II­3), verri fyrir nokkur
nýmarkaðsríki í hópi viðskiptalanda Íslands og nokkru verri fyrir
Norðurlöndin að Svíþjóð undanskilinni. Gert er ráð fyrir að hagvöxtur
í helstu viðskiptalöndum Íslands verði 2% í ár og tæplega 2½% á ári
á árunum 2015­2016.
Verðbólga hjaðnað meira en vænst var og er víða undir markmiði
Verðbólga hefur víða hjaðnað í helstu viðskiptalöndum Íslands og
skýrist þróunin m.a. af lækkun hrávöruverðs, einkum orkuverðs og
verðs matvöru. Víða þar sem þó nokkur framleiðsluslaki er enn til
staðar hefur verðbólga ekki verið minni frá því að samdráttaráhrif
efnahagskreppunnar, sem fylgdi í kjölfar alþjóðlegu fjármálakrepp­
unnar, náðu hámarki á árinu 2009. Verðbólga er því víðs vegar undir
verðbólgumarkmiðum stjórnvalda. Þetta á ekki síst við á evrusvæðinu
þar sem nær samfelld hjöðnun verðbólgu hefur átt sér stað frá árs­
lokum 2011. Áhyggjur hafa því aukist af verðhjöðnun á svæðinu en í
apríl mældist aðeins 0,7% verðbólga. Verðhjöðnun er þegar orðin að
veruleika í fjórum ríkjum evrusvæðisins og í alls átján Evrópuríkjum
er verðbólga undir 0,7%. Í aprílspá Alþjóðagjaldeyrissjóðsins er gert
ráð fyrir að verðbólga verði undir markmiði á evrusvæðinu a.m.k.
1. Hagvaxtarvísir OFCE og EUROFRAME leggur mat á ársfjórðungslegan
hagvöxt á evrusvæðinu tvo ársfjórðunga fram í tímann. 2. Iðnaðarvísitalan
fyrir framleiðendur í Bandaríkjunum, Manufacturing Purchasing Managers'
index (PMI) er birt mánaðarlega og er árstíðarleiðrétt. Þegar gildi
vísitölunnar er yfir 50, táknar það vöxt milli mánaða, en ef hún er undir
50, táknar það samdrátt.
Heimild: Macrobond.
Breyting frá fyrri ársfjórðungi (%)
Mynd II-4
Leiðandi vísbendingar um hagvöxt
Janúar 2006 - apríl 2014
Evrusvæðið (v. ás)1
Bandaríkin (h. ás)2
Vísitala
-4
-3
-2
-1
0
1
2
30
35
40
45
50
55
60
‘13 ‘14‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06
1. Fyrirtæki (önnur en fjármálafyrirtæki) og heimili.
Heimild: Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd II-5
Þróun útlánaaukningar í Bandaríkjunum
og á evrusvæðinu1
1. ársfj. 2006 - 4. ársfj. 2013
Bandaríkin
Evrusvæðið
Spánn
Ítalía
-10
-5
0
5
10
15
20132012201120102009200820072006
Heimild: Macrobond.
%
Mynd II-6
Vextir 10 ára ríkisskuldabréfa
Daglegar tölur 1. janúar 2004 - 16. maí 2014
Bandaríkin
Þýskaland
Japan
Bretland
Spánn
Ítalía
0
1
2
3
4
5
6
7
8
‘04 ‘05 ‘06 ‘07 ‘08 ‘09 ‘10 ‘11 ‘12 ‘13 ‘14