Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 21
ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L
2
0
1
4
•
2
21
engu að síður nokkru hærra á fyrsta ársfjórðungi en vænst var, ekki
síst vegna staðbundinna þátta í Úkraínu og Líbýu. Verð á hrávöru utan
olíu hækkaði ennfremur umtalsvert í febrúar þvert á spár, m.a. vegna
óhagstæðs veðurfars í Brasilíu og Bandaríkjunum. Eins og í síðustu spá
Peningamála er gert ráð fyrir áframhaldandi verðlækkun á hrávöru
og olíu út spátímabilið en minni en þá var vænst (mynd II10). Við
mat á horfum um verðþróun hrávöru og eldsneytis vegast á annars
vegar áhrif þess að efnahagsbatinn í heimsbúskapnum er að sækja í
sig veðrið með tilheyrandi aukinni eftirspurn eftir hrávörum og elds
neyti, og hins vegar áhrif aukinnar framleiðslu matvara og olíu. Í ár er
gert ráð fyrir um 3% lækkun olíuverðs, sem er um 1½ prósentu minni
lækkun en í síðustu spá. Búist er við að verð á hrávöru lækki um tæp
2% í ár í stað þeirrar 5½% lækkunar sem gert var ráð fyrir í febrúar
spánni. Auk þess er gert ráð fyrir nokkru minni lækkun árið 2015.
Horfur um útflutningsverð vænkast
Verð sjávarafurða hefur á heildina litið staðið í stað síðustu mánuði.
Horfur miðað við síðustu spá eru misjafnar eftir tegundum: betri en
vænst var fyrir botnfiskafurðir en verri fyrir uppsjávarfisk. Þar vega
þyngst viðsnúningur í verðþróun á söltuðum afurðum og sjófrystum
botnfiski og vænt verðlækkun á frystum makríl samfara auknum
veiðum. Heilt á litið er gert ráð fyrir um 2% árlegri hækkun á verði
sjávarafurða á þessu og næsta ári, sem er 1 prósentu meiri hækkun
hvort árið fyrir sig en í febrúar (mynd II11). Á hinn bóginn er búist
við 1,7% lækkun árið 2016 en áður var gert ráð fyrir óbreyttu verði
frá fyrra ári.2
Samfelld verðlækkun á áli hefur átt sér stað frá árslokum 2012. Í
takt við framvirkt verð og alþjóðlegar spár er gert ráð fyrir 2% lækkun
í ár en það er 1½ prósentu meiri lækkun en í síðustu spá. Á móti kemur
að búist er við að verðhækkun næstu tveggja ára verði nokkru meiri
en þá var gert ráð fyrir.
Horfur á að viðskiptakjör batni í ár eftir samfellda rýrnun frá
árinu 2010
Minni lækkun innflutningsverðs í fyrra en gert hafði verið ráð fyrir í
febrúar gerði það að verkum að viðskiptakjör rýrnuðu um 1 prósentu
meira en búist var við í febrúarspánni (mynd II12). Horfur um við
skiptakjör í ár og á næstu tveimur árum hafa hins vegar batnað frá því
í febrúar og er nú spáð að þau batni lítillega í ár eftir samfellda rýrnun
frá árinu 2010. Samtals er gert ráð fyrir að þau batni um tæplega 1%
á spátímanum en í febrúar var reiknað með ríflega 2% rýrnun þeirra.
Gangi spáin eftir verða viðskiptakjör undir lok spátímans áþekk og
þau voru árið 2009. Hagstæðari þróun viðskiptakjara á spátímabilinu
skýrist fyrst og fremst af bættum horfum um útflutningsverð, sem
endurspegla líklega að hluta aukinn þrótt eftirspurnar í helstu við
skiptalöndum Íslands.3
2. Spáin um verð sjávarafurða byggist á spá FAOOECD um verðþróun sjávarafurða á alþjóða
markaði og spálíkani bankans. Auk þess er tekið tillit til mats helstu markaðsaðila innanlands
á horfum fyrir þetta ár.
3. Sjá umfjöllun um helstu ástæður að baki rýrnun viðskiptakjara í kjölfar alþjóðlegu fjármála
kreppunnar í rammagrein II1 í Peningamálum 2013/4.
1. Verð á hrávöru án olíu í USD.
Heimildir: Macrobond, Seðlabanki Íslands.
Vísitala, meðaltal 2000 = 100
Mynd II-10
Heimsmarkaðsverð á olíu og hrávöru
1. ársfj. 2005 - 2. ársfj. 2017
Heimsmarkaðsverð á hrávöru1
Heimsmarkaðsverð á hráolíu
PM 2014/2
PM 2014/1
100
150
200
250
300
350
400
450
‘16‘14‘12 ‘15‘10‘09‘08‘07‘06 ‘13‘11‘05 ‘17
1. Verð á sjávarafurðum í erlendum gjaldmiðli er reiknað með því að deila
í verð sjávarafurða í íslenskum krónum með vöruskiptavog m.v. útflutning.
Heimildir: Hagstofa Íslands, London Metal Exchange, Seðlabanki Íslands.
Vísitala, janúar 1999 = 100
Mynd II-11
Verð á sjávarafurðum og áli
Í erlendum gjaldmiðli
Verð sjávarafurða (v. ás)1
Álverð (h. ás)
$/tonn
PM 2014/2
PM 2014/1
‘13‘11‘05 ‘07 ‘09‘03‘01‘99 ‘15
90
100
110
120
130
140
150
1.000
1.400
1.800
2.200
2.600
3.000
3.400
‘17
1. Grunnspá Seðlabankans 2014-2016. Framlag helstu undirliða til
ársbreytingar viðskiptakjara er fengið með því að vega saman árlega
breytingu viðkomandi undirliðar með vægi hans í út- eða innflutningi
vöru og þjónustu. Liðurinn "annað" er afgangsliður.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd II-12
Viðskiptakjör og framlag undirliða
2010-20161
Sjávarafurðaverð Hreint framlag álverðs
Framlag viðskiptakjara þjónustu
Hrávöruverð Olíuverð
Annað Viðskiptakjör vöru og þjónustu
-6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
2016201520142013201220112010