Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 28

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
28
Þótt vöxtur peningamagns hafi verið nokkur undanfarið hefur
hann verið í ágætu samræmi við vöxt nafnvirðis landsframleiðslunnar
eftir nokkru hægari vöxt frá síðari hluta 2012 (mynd III­11). Raunvirði
peningamagns hefur vaxið að undanförnu eftir að hafa dregist saman
meginhluta síðustu fjögurra ára. Ef þróunin hér á landi er borin saman
við samdráttarskeið í öðrum OECD­ríkjum sést að hér hefur sam­
dráttur raunvirðis peningamagns í kjölfar núverandi fjármálakreppu
varað lengur. Nánar er fjallað um þróun peningamagns á Íslandi í
rammagrein III­1. Eins og rakið er í rammagreininni virðist þróun pen­
ingamagns á síðustu árum í stórum dráttum í samræmi við það sem
sögulegt samband peningamagns og ákvörðunarþátta peningaeftir­
spurnar segir til um.
Útlánastofn til heimila og fyrirtækja hefur lítið breyst
Undir lok síðasta árs yfirtók Arion banki hf. einstaklingslán sem
höfðu verið í eigu Dróma hf. og Hildu ehf., dótturfélags Eignasafns
Seðlabanka Íslands ehf. (ESÍ), sem hluta af uppgjöri milli þessara aðila.
Leiddi það til talsverðrar aukningar í útlánastofni innlánsstofnana
án þess að um raunverulega útlánaaukningu væri að ræða þar sem
lánasöfnin höfðu ekki verið talin með í reikningum innlánsstofnana.
Miðað við bókfært virði hefur gengis­ og verðlagsleiðréttur heildar­
stofn útlána innlánsstofnana til heimila aukist um rúmlega 9½%
á fyrsta fjórðungi ársins samanborið við sama fjórðung í fyrra en
rúmlega 2½% ef stofninn er leiðréttur fyrir þeirri aukningu sem varð
vegna yfirtökunnar (mynd III­12). Áframhaldandi aukning hefur verið
á óverðtryggðum lánum en á móti hefur stofn gengisbundinna lána
og yfirdráttarlána dregist saman. Að útlánum Íbúðalánasjóðs og líf­
eyrissjóða meðtöldum héldu heildarútlán til heimila hins vegar áfram
að dragast saman milli ára.
Gengis­ og verðlagsleiðréttur útlánastofn innlánsstofnana og
Íbúðalánasjóðs til fyrirtækja, annarra en eignarhaldsfélaga, dróst lítil­
lega saman milli ára á fyrsta fjórðungi ársins. Sem fyrr skýrist minnkun
stofnsins að stærstum hluta af samdrætti í stofni gengisbundinna og
verðtryggðra lána innlánsstofnana en stofn óverðtryggðra lána og
yfirdráttarlána hefur stækkað.
Hægt hefur á nýjum útlánum til heimila …
Ný útlán innlánsstofnana til heimila voru um 45,8 ma.kr. á fyrsta fjórð­
ungi ársins eða um 2% minni en á sama fjórðungi í fyrra (mynd III­
13). Stærstur hluti nýrra útlána hefur verið verðtryggður eða um 55%,
en um 39% verið óverðtryggð lán. Uppgreiðslur eldri lána hafa jafn­
framt að stærstum hluta verið á verðtryggðum lánum og hafa heimilin
því hugsanlega verið að nýta sér hagstæða vaxtaþróun verðtryggðra
húsnæðislána og lægri raunvexti óverðtryggðra lána á undanförnum
árum. Stærstur hluti bæði nýrra verðtryggðra lána og lána sem hafa
verið greidd upp hefur verið íbúðalán með föstum vöxtum. Hrein ný
útlán, þ.e. ný útlán að frádregnum uppgreiðslum, til heimila námu um
10,4 ma.kr. á fjórðungnum sem er um 8,5% minni útlánaaukning en
á sama fjórðungi árið áður og um 30% minni en að meðaltali í fyrra.
Sem fyrr hefur stærstur hluti hreinna nýrra útlána verið óverðtryggð
lán. Námu þau um 6,7 ma.kr. á fyrsta fjórðungi ársins en hrein ný
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd III-12
Framlag til útlánavaxtar1 innlánsstofnana,
lífeyrissjóða og Íbúðalánasjóðs til heimila
og fyrirtækja2
1. ársfj. 2010 - 1. ársfj. 2014
1. Leiðrétt er fyrir áhrifum verðlags- og gengisbreytinga á stofn verð-
og gengistryggðra lána. Útlán innlánsstofnana eru metin á bókfærðu
virði. 2. Eignarhaldsfélög eru ekki meðtalin. 3. Leiðrétt fyrir yfirtöku
Arion banka hf. á einstaklingslánum Dróma hf. og Hildu ehf.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Gengisbundin skuldabréf
Verðtryggð skuldabréf
Óverðtryggð skuldabréf
Yfirdráttur
Annað
Útlánastofn
Útlánastofn - leiðréttur3
-20
-15
-10
-5
0
5
10
2013 ‘14201220112010
Ma.kr.
Mynd III-13
Ný útlán innlánsstofnana til heimila
og uppgreiðslur eldri lána
Janúar 2013 - mars 2014
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Óverðtryggð Verðtryggð
Í erlendum gjaldmiðlum Eignaleigusamningar
Hrein ný útlán
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
20142013
Ný útlán
Uppgreiðslur
Ma.kr.
Mynd III-14
Ný útlán innlánsstofnana til fyrirtækja
og uppgreiðslur eldri lána1
Janúar 2013 - mars 2014
1. Eignarhaldsfélög eru ekki meðtalin.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Óverðtryggð Verðtryggð
Í erlendum gjaldmiðlum Eignaleigusamningar
Hrein ný útlán
-100
-80
-60
-40
-20
0
20
40
60
80
100
20142013
Ný útlán
Uppgreiðslur