Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 37

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
37
vísbendingar höfðu gefið til kynna. Ágætur vöxtur kaupmáttar ráð­
stöfunartekna, bætt eiginfjárstaða heimila og minna atvinnuleysi gáfu
tilefni til að búast við meiri vexti einkaneyslu en tölur Hagstofunnar
sýna. Ef til vill hefur óvissa í kringum skuldaaðgerðir stjórnvalda
haldið aftur af neysluútgjöldum. Þá kann að skipta máli að árshækk­
un greiðslujöfnunarvísitölu fasteignaveðlána hefur verið um 7½% að
jafnaði á ársfjórðungi frá miðju ári 2012 vegna minnkandi atvinnu­
leysis og umtalsverðrar hækkunar launavísitölu. Á sama tíma hefur
hækkun vísitölu neysluverðs verið mun minni. Greiðslubyrði nokkurs
hluta fasteignalána fylgir greiðslujöfnunarvísitölu og hefur greiðslu­
byrði þeirra lána því aukist undanfarin misseri.
… en vísbendingar um kröftugan vöxt einkaneyslu í upphafi árs
Vísbendingar eru um að einkaneysla hafi færst töluvert í aukana á
síðustu mánuðum. Frá desember sl. hefur ársvöxtur greiðslukorta­
veltu numið rúmlega 7% að jafnaði í hverjum mánuði, nýskráningar
bifreiða hafa aukist á ný og umtalsverð aukning hefur átt sér stað í
sölu varanlegra neysluvara á borð við raftæki og húsgögn samkvæmt
smásöluvísitölum Rannsóknarseturs verslunarinnar. Nokkur viðsnún­
ingur virðist því hafa átt sér stað því að vöxtur einkaneyslu frá því að
efnahagsbatinn hófst hefur einkum verið knúinn áfram af kaupum á
óvaranlegum neysluvörum og þjónustu (mynd IV­4). Þá hafa kaup
á varanlegum neysluvörum verið lítil frá árinu 2008 og því líklegt að
nokkur uppsöfnuð eftirspurn sé til staðar. Þá var heimild til sérstakrar
útgreiðslu séreignarlífeyrissparnaðar framlengd og rýmkuð töluvert
um síðustu áramót. Í síðustu Peningamálum var búist við nokkurri
aukningu útgreiðslna á fyrsta ársfjórðungi af þessum völdum en sam­
kvæmt upplýsingum frá Ríkisskattstjóra var hún umtalsvert meiri en
reiknað var með í spánni og nemur munurinn um 2,5 ma.kr. eða sem
samsvarar 1% af ársfjórðungslegri einkaneyslu.
Að teknu tilliti til helstu vísbendinga einkaneyslu er gert ráð fyrir
að hún hafi vaxið um 3,5% milli ára á fyrsta fjórðungi (mynd IV­5).
Búist er við áframhaldandi vexti einkaneyslu á árinu eða um 4,4% á
árinu í heild. Þetta er litlu minni vöxtur en í síðustu Peningamálum.
Breytingin milli spánna felst helst í því að nú er gert ráð fyrir að
skuldaaðgerðir stjórnvalda komi til framkvæmda einum ársfjórðungi
seinna en gengið var út frá í febrúar. Auk þess er áætlað að áhrifin á
greiðslubyrði heimila verði lítillega minni en gengið var út frá í febrúar­
spánni vegna áætlana stjórnvalda um að sá hluti af þeim lánum sem
eru í greiðslujöfnun og ekki er nú greitt af verði felldur niður áður en
kemur til niðurfellingar þess hluta sem greitt er af. Á móti þessu vegur
að meiri lækkun húsnæðislána verður möguleg með skattfrjálsri nýt­
ingu séreignarsparnaðar en upphaflega var lagt til í skuldaaðgerðum
stjórnvalda gangi tillögur þess efnis fram. Þar að auki virðist vöxtur
einkaneyslu í upphafi árs heldur sterkari en spáð var í febrúar.
Spáð er að einkaneysla vaxi umtalsvert á næsta ári en að hægi á
vextinum á seinni hluta spátímans
Gert er ráð fyrir áframhaldandi vexti atvinnu á næsta ári og um 2½%
aukningu kaupmáttar launa og álíka mikilli aukningu kaupmáttar
ráðstöfunartekna. Spáð er 4,3% vexti einkaneyslu eða nokkru meiri
vexti en sem nemur vexti ráðstöfunartekna (mynd IV­6). Hækkun
Mynd IV-4
Þróun einkaneyslu og framlag helstu
undirliða hennar 2006-2013
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Varanlegar neysluvörur
Óvaranlegar neysluvörur
Þjónusta
Hálfvaranlegar neysluvörur
Útgjöld Íslendinga erlendis og aðrir liðir
Einkaneysla
-20
-15
-10
-5
0
5
10
‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd IV-5
Þróun einkaneyslu, dagvöruveltu
og greiðslukortaveltu
1. ársfj. 2003 - 1. ársfj. 20141
Breyting frá fyrra ári (%)
Einkaneysla
Dagvöruvelta
Debet- og kreditkortavelta einstaklinga
-30
-25
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03
1. Tölur yfir einkaneyslu ná einungis fram til 4. ársfjórðungs 2013.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Rannsóknarsetur verslunarinnar, Seðlabanki
Íslands.
Mynd IV-6
Einkaneysla og kaupmáttur
ráðstöfunartekna 2000-20161
1. Grunnspá Seðlabankans um einkaneyslu 2014-2016 og kaupmátt
ráðstöfunartekna 2013-2016.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
-20
-15
-10
-5
0
5
10
15
Kaupmáttur ráðstöfunartekna
Einkaneysla
‘14 ‘16‘12‘10‘08‘06‘04‘02‘00