Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 43

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
43
Við mat á efnahagshorfum horfir Seðlabankinn til fjölda hagvísa
sem mældir eru á hærri tíðni en þær hagstærðir sem reynt er að
spá. Nýverið hefur bankinn tekið að nota fjölda greiðslufyrirmæla
í uppgjöri viðskipta til og frá landinu sem vísbendingu og virðast
þau hafa töluvert forspárgildi fyrir þróun innflutnings til landsins.
Þar sem gögnin eru fáanleg nokkru áður en þjóðhagsreikningar fyrir
fjórðunginn liggja fyrir bæta þau skammtímaspár bankans um inn­
flutning til landsins.
Greiðslufyrirmæli í uppgjöri alþjóðaviðskipta
Við uppgjör viðskipta milli landa eru send greiðslufyrirmæli frá banka
innflytjanda til banka útflytjandans og fer uppgjör greiðslunnar fram
í gegnum alþjóðlegan samstarfsvettvang banka um allan heim
(SWIFT­kerfið, e. Society for Worldwide Interbank Financial Tele­
communication). Frá febrúar 2012 hafa á þessum vettvangi verið
teknar saman vísitölur sem unnar eru úr greiðslumiðlunarkerfi þess
fyrir bæði heiminn allan og OECD­ríkin í heild en í febrúar 2013 var
bætt við vísitölum fyrir Evrópusambandið, Bandaríkin, Bretland og
Þýskaland. Þessar vísitölur hafa í vaxandi mæli verið notaðar sem
hátíðnivísbending fyrir efnahagsumsvif um allan heim.1 Vísitölurnar
mæla fjölda greiðslufyrirmæla sem seðlabanki sendir í umboði inn­
lendra banka sem greiðslubeiðni til erlendra banka (svokölluð
MT­103­fyrirmæli) og eru til á mánaðartíðni frá janúar 2005. Fjöldi
greiðslufyrirmæla er notaður frekar en fjárhæðir þeirra þar sem hann
er talinn gefa betri upplýsingar um efnahagsumsvif, enda geta verið
mjög háar upphæðir á bak við einstaka fyrirmæli, (t.d. í tilfelli skipta­
samninga) sem hafa lítið með raunveruleg efnahagsumsvif að gera.2
Vísbendingargildi fyrir þróun innflutnings
Ekki kemur á óvart að gögnin hafi gott forspárgildi fyrir þróun inn­
flutnings þar sem þau eru ávísun á greiðslur fyrir kaup innlendra
aðila á vörum og þjónustu frá útlöndum (mynd 1). Samtímafylgni
ársbreytingar í fjölda MT­103­greiðslufyrirmæla og ársbreytingar
heild arinnflutnings mælist 0,83 yfir tímabilið í heild. Samtímafylgni
við ársbreytingar innflutnings vöru er litlu minni eða 0,81 og við
þjónustu 0,76. Fylgnin er mest við ársbreytingar í heildarinnflutningi.
Samtímafylgnin við ársbreytingar vergrar landsframleiðslu er 0,59 á
sama tímabili. Þessum hagvísi hefur því verið bætt við mikið úrval
hagvísa við mat á nýlegri þróun efnahagsumsvifa og fyrir skamm­
tímaspár Seðlabankans.
þrátt fyrir tæplega 3% vöxt útflutnings. Á næstu tveimur árum er því
spáð að framlag utanríkisviðskipta verði neikvætt um 1 prósentu af
landsframleiðslu á hvoru ári fyrir sig. Skýrist það fyrst og fremst af
kröftugum vexti innflutnings sem endurspeglar áðurnefndan öran
vöxt þjóðarútgjalda á tímabilinu og þann vaxandi innflutning sem því
fylgir.6 Nánar er fjallað um utanríkisviðskipti í kafla II.
6. Þetta má m.a. lesa út úr auknum fjölda greiðslufyrirmæla í alþjóðlegri greiðslumiðlun eins
og fjallað er um í rammagrein IV­2.
Rammagrein IV­2
Vísbendingar um
þróun innflutnings
fengnar út frá fjölda
greiðslufyrirmæla
í alþjóðlegri
greiðslumiðlun
1. Sjá nánar á heimasíðu Alþjóðlegu greiðslumiðlunarinnar, http://www.swift.com/index.
page?lang=en.
2. Þar sem SWIFT­vísitala er ekki til fyrir Ísland, er notast við fjölda MT­103­greiðslufyrirmæla
frá janúar 2005 en einnig hafa verið búin til gögn fyrir árin 2001­2004 út frá yfirflokki
MT­103 miðað við áætlaða stærð MT­103.
-60
-50
-40
-30
-20
-10
0
10
20
30
40
50
Innflutningur vöru og þjónustu
Innflutningur vöru
Innflutningur þjónustu
Fjöldi MT-103-greiðslufyrirmæla
Mynd 1
Innflutningur vöru og þjónustu og fjöldi
MT-103-greiðslufyrirmæla
1. ársfj. 2002 - 4. ársfj. 2013
Heimildir: Alþjóðlega greiðslumiðlunin, Hagstofa Íslands.
Breyting frá sama ársfjórðungi fyrra árs (%)
‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03‘02