Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 56

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
56
þeim sem hafa verið lengi án vinnu. Þær virðast einnig hafa skilað sér
í töluverðri fækkun langtímaatvinnulausra undanfarin tvö ár eins og
sést á mynd VI­4 og skýrist fækkun atvinnulausra í fyrra nánast alfarið
af fækkun langtímaatvinnulausra.2
Langtímaatvinnulausir virðast ekki eiga erfiðara með að finna
vinnu en þeir sem hafa verið atvinnulausir skemur
Samkvæmt fyrrgreindri könnun virðast þeir sem hafa verið lengur
atvinnulausir ekki eiga erfiðara með að finna vinnu en þeir sem hafa
verið atvinnulausir um skemmri tíma. Þannig höfðu um 70% þeirra
sem misstu vinnuna á árunum 2008­2009 fengið vinnu þegar könn­
unin var gerð og aðeins rúmlega 5% þeirra voru enn í atvinnuleit
(mynd VI­3). Hlutfallið var nánast það sama hjá þeim sem misstu
vinnuna á árunum 2010­2011. Hins vegar höfðu aðeins 45% þeirra
sem misstu vinnuna á árunum 2012­2013 fengið vinnu en um 30%
þeirra voru enn í atvinnuleit.3 Skerðing mannauðs sem jafnan fylgir
langvarandi atvinnuleysi ætti ekki að vera orðin íþyngjandi hjá þessum
hópi en hluti af skýringunni á því hvers vegna svona stór hluti hans
er enn í atvinnuleit gæti verið að hvati til vinnu sé minni á meðan
viðkomandi á rétt á atvinnuleysisbótum. Önnur skýring gæti verið að
einhverjir í þessum hópi hefðu í raun verið lengur atvinnulausir því að
flokkað er eftir því hvenær viðkomandi missti síðast vinnuna.
Vinnuaflseftirspurn meiri en gert var ráð fyrir í febrúar
Samkvæmt niðurstöðum VMK var vinnuaflseftirspurn á fyrsta fjórð­
ungi ársins heldur meiri en gert var ráð fyrir í febrúarspánni. Þá var
spáð 2,5% fjölgun heildarvinnustunda milli ára en í reynd fjölgaði
þeim um 3% (mynd VI­5). Sem fyrr er meginskýring fjölgunar heildar­
vinnustunda að starfandi fólki fjölgaði en meðalvinnutími jókst einnig
um 0,9%.
Hlutfall starfandi af heildarvinnuafli jókst því um ½ prósentu
milli ára og hefur hækkað um 1,8 prósentur frá því að það varð
lægst á fyrsta ársfjórðungi 2011. Þetta er meiri hækkun en sést að
jafnaði meðal annarra OECD­ríkja (mynd VI­6). Batinn á innlendum
vinnumarkaði hefur einnig verið kröftugri hér sé litið til þróunar
atvinnuleysis.
Atvinnuþátttaka eykst á ný en mismikið eftir aldurshópum og
búsetu
Hluti þeirra sem misstu vinnu í kjölfar fjármálakreppunnar yfirgaf
vinnumarkaðinn, fór í nám eða flutti úr landi. Atvinnuþátttaka
minnkaði því nokkuð en mismikið eftir hópum (mynd VI­7). Mest
minnkaði hún hjá körlum og á samdráttur í byggingageiranum líklega
stóran þátt þar í og líklegt er að margir í þeim geira hafi flutt úr landi.
Atvinnuþátttaka minnkaði einnig verulega í yngsta aldurshópnum,
eins og jafnan gerist, en rétt er að hafa í huga að atvinnuþátttaka
2. Hér er miðað við tölur VMK sem taka einnig með þá sem hafa misst bótarétt.
3. Túlkun talnanna er nokkrum vandkvæðum bundin þar sem spurt er hvenær fólk missti
vinnuna síðast. Sumir gætu í raun hafa verið atvinnulausir lengur en fengið tímabundið
starf í millitíðinni. Þetta virðist eiga við um hluta hópsins því að 20% þeirra sem urðu síðast
atvinnulausir á árunum 2012­2013 hafa misst bótarétt sinn. Einnig gætu þeir sem misstu
vinnuna fyrst á árunum 2008­2011 í raun hafa fengið vinnu fljótlega.
Heimild: Hagstofa Íslands.
Mynd VI-5
Breytingar á atvinnu og vinnutíma
1. ársfj. 2004 - 1. ársfj. 2014
Breyting frá fyrra ári (%)
Fjöldi starfandi
Meðalvinnutími
Heildarvinnustundir
-15
-10
-5
0
5
10
‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04
1. Árstíðarleiðréttar tölur. 2. Fjöldi starfandi sem hlutfall af mannfjölda
15-64 ára. 3. Fjöldi atvinnulausra sem hlutfall af vinnuafli (alþjóðlega
samræmdur mælikvarði OECD).
Heimild: OECD.
Mynd VI-6
Hlutfall starfandi og atvinnuleysi1
1. ársfj. 2007 - 4. ársfj. 2013
% af mannfjölda 15-64 ára
Ísland Bandaríkin Evrusvæðið
OECD-ríki
Hlutfall starfandi2 Atvinnuleysishlutfall3
% af mannafla
60
65
70
75
80
85
90
2
4
6
8
10
12
14
‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07
1. Skv. Vinnumarkaðskönnun. 2. Þeim sem þegar hafa fengið vinnu
er sleppt.
Heimild: Hagstofa Íslands.
Breyting frá fyrra ári (fjöldi)
Mynd VI-4
Breyting í fjölda atvinnulausra eftir lengd
atvinnuleysis¹
Minna en hálft ár
Hálft til eitt ár
Ár eða lengur
Alls2
-4.000
-2.000
0
2.000
4.000
6.000
8.000
10.000
1.
ársfj.
‘14
4.
ársfj.
‘13
3.
ársfj.
‘13
2.
ársfj.
‘13
1.
ársfj.
‘13
'13'12'11'10'09