Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 71

ÞRÓUN OG HORFUR
Í EFNAHAGS- OG PENINGAMÁLUM
P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
2
71
könnun bankans sem gerð var í maí væntu þeir 3,6% verðbólgu til
fimm ára og 3,8% til tíu ára sem er svipað og þeir sögðu í sambærilegri
könnun í febrúar en lítilsháttar lækkun frá sama tíma í fyrra.
Verðbólguhorfur batna frá síðustu spá …
Eins og áður hefur komið fram var verðbólga 2,5% á fyrsta fjórðungi
ársins en gert var ráð fyrir 2,7% í febrúarspá bankans. Líkt og í
febrúar spánni er gert ráð fyrir að verðbólga verði við markmið það
sem eftir lifir árs. Horfur til skemmri tíma hafa lítillega batnað frá
febrúarspánni sem einkum má rekja til þess að gengi krónunnar
hefur verið heldur hærra undanfarið en gert var ráð fyrir í febrúar og
launakostnaður á framleidda einingu hefur hækkað minna en þá var
gert ráð fyrir (mynd VIII­11).5
Samkvæmt spánni hverfur framleiðsluslakinn um mitt þetta ár og
tekur verðbólga að þokast upp á við er líður á árið og er komin yfir 3%
á fyrri hluta næsta árs en þá hafa áhrif hækkunar á gengi krónunnar
að stærstum hluta fjarað út og nokkur framleiðsluspenna myndast.
Gert er ráð fyrir að verðbólga verði um 3% að meðaltali á næsta ári og
aukist lítillega árið 2016 en taki að hjaðna á ný á fyrri hluta árs 2017
og verði rétt yfir markmiði bankans í lok spátímans.
… en horfur sem fyrr háðar óvissu
Nokkur óvissa er um þróun gengis krónunnar m.a. vegna óvissu um
tímasetningu og áhrif losunar fjármagnshafta og uppgjör búa fallinna
fjár málafyrirtækja. Þótt nýlegir kjarasamningar hafi á heildina litið verið
tiltölulega hóflegir hafa einstakir hópar launafólks reynt að komast út
fyrir ramma fyrirliggjandi samninga sem leitt gæti til meiri launahækkana
í kjarasamningum á næsta ári en grunnspáin gerir ráð fyrir. Verð bólg an
gæti einnig verið vanmetin ef slakinn í þjóðarbúskapnum er of metinn.
Hætta á vanmati á undirliggjandi verðbólguþrýstingi er jafn framt meiri
en ella í ljósi þess að langtímaverðbólguvæntingum virðist skorta trausta
kjölfestu. Reynist slakinn í þjóðarbúinu hins vegar vanmetinn í grunn­
spánni eða krafturinn í innlendri eftirspurn ofmetinn gæti verðbólga
orðið minni. Það sama á við ef alþjóðlegur hagvöxtur er ofmetinn eða
ef lækkanir á hrávöru­ og olíuverði verða meiri en spáin gerir ráð fyrir.
Mynd VIII­12 sýnir mat á líkindadreifingu þróunar verðbólg­
unnar á spátímanum. Breidd hennar varpar ljósi á hve mikil óvissan
er og lögun hennar endurspeglar mat á því hvaða áhættuþættir eru
taldir hafa yfirhöndina og hvernig þeir hafa áhrif á verðbólguhorfur.
Skyggðu svæðin í myndinni sýna bil um grunnspána. Samkvæmt
líkindamatinu eru 50%, 75% og 90% líkur á að verðbólga verði
innan viðkomandi bils á spátímanum (sjá viðauka 3 í Peningamálum
2005/1). Samkvæmt þessu mati eru um helmingslíkur á að verðbólga
verði á bilinu 2¼­4% að ári liðnu og á bilinu 2­4% í lok spátímans.
Samkvæmt matinu á líkindadreifingunni eru um þriðjungslíkur á að
verðbólga verði undir markmiði bankans á spátímanum. Talið er að
óvissan sé svipuð og í febrúarspá bankans en að heldur meiri líkur séu
á að verðbólgu sé vanspáð á seinni hluta spátímans en að henni sé
ofspáð. Nánar er fjallað um helstu óvissuþætti grunnspárinnar í kafla I.
5. Bankinn notast við fjölda tölfræðilíkana til að meta verðbólguhorfur til skamms og meðal­
langs tíma. Þessi líkön gefa mjög áþekka niðurstöðu og grunnspáin.
%
1. Staðalfrávik í svörum um verðbólguhorfur til eins árs. Fram til 2008
er notast við væntingar 4-6 greiningaraðila á verðbólguvæntingum en
frá 2012 er byggt á stærra safni greiningar- og markaðsaðila. Í
þeim tilvikum þar sem mælingar vantar fyrir fyrirtæki og greiningaraðila
er brúað á milli mælinga með línulegri brúun.
Heimildir: Capacent Gallup, Seðlabanki Íslands.
Mynd VIII-10
Sundurleitni í könnunum á
verðbólguvæntingum1
4. ársfj. 2002 - 1. ársfj. 2014
Einstaklingar
Fyrirtæki
Greiningar- og markaðsaðilar
0
2
4
6
8
10
12
14
16
‘13‘12‘11‘10‘09‘08‘07‘06‘05‘04‘03
Breyting frá fyrra ári (%)
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Mynd VIII-11
Verðbólga - samanburður við PM 2014/1
PM 2014/2
PM 2014/1
Verðbólgumarkmið
0
1
2
3
4
5
6
7
8
‘172016201520142013201220112010
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Breyting frá fyrra ári (%)
Mynd VIII-12
Verðbólguspá og óvissumat
PM 2014/2
Verðbólgumarkmið
50% líkindabil
75% líkindabil
90% líkindabil
0
1
2
3
4
5
6
7
2012 2013 2014 2015 2016 ‘17