Peningamál - 21.05.2014, Blaðsíða 73

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
73
Peningastefnan og stjórntæki hennar
Markmið og framkvæmd peningastefnunnar
Markmið stefnunnar í peningamálum er að tryggja stöðugt verðlag.
Hinn 27. mars 2001 var tekið upp formlegt verðbólgumarkmið sem
hér segir:1
• Seðlabankinn stefnir að því að árleg verðbólga, reiknuð sem
hækkun vísitölu neysluverðs á tólf mánuðum, verði að jafnaði sem
næst 2½%.
• Víki verðbólga meira en 1½ prósentu frá settu marki ber bankanum
að gera ríkisstjórninni grein fyrir ástæðu fráviksins, hvernig bankinn
hyggst bregðast við og hvenær hann telur að verðbólgumarkmið-
inu verði náð að nýju. Greinargerðina skal birta opinberlega.
• Seðlabankinn gerir þjóðhags- og verðbólguspár þar sem spáð er þrjú
ár fram í tímann. Spárnar eru birtar í riti bankans Peningamálum.
Þar kemur einnig fram mat bankans á helstu óvissuþáttum tengd-
um spánni. Jafnframt gerir bankinn grein fyrir mati sínu á stöðu og
horfum í efnahagsmálum.
Peningastefnan miðar að því að halda verðlagi stöðugu og því verður
henni ekki beitt til þess að ná öðrum efnahagslegum markmiðum, svo
sem jöfnuði í viðskiptum við útlönd eða mikilli atvinnu, nema að því
marki sem slíkt samrýmist verðbólgumarkmiði bankans.
Helstu stjórntæki peningastefnunnar
Seðlabankinn framfylgir peningastefnunni einkum með því að beita
vöxtum sínum með það að markmiði að hafa áhrif á skammtímavexti
á peningamarkaði, sem síðan hafa áhrif á aðra markaðsvexti. Vextir
á peningamarkaði hafa einnig sterk áhrif á gjaldeyrisstrauma og þar
með á gengi krónunnar og til lengdar innlenda eftirspurn. Um við-
skipti fjármálafyrirtækja við Seðlabankann gilda reglur nr. 553 frá 26.
júní 2009.
Föst viðskiptaform
• Viðskiptareikningar: Á viðskiptareikningum geyma fjármálafyrirtæki
ráðstöfunarfé sitt. Viðskiptareikningar eru einnig uppgjörsreikning-
ar í viðskiptum fjármálafyrirtækja og bindiskyldureikningar. Vextir
viðskiptareikninga mynda gólf vaxtagangs Seðlabankans og um
leið gólf vaxta á millibankamarkaði með krónur. Viðskiptareikningar
verða alltaf að vera með jákvæða stöðu í lok hvers viðskiptadags.
• Daglán: Lán sem Seðlabankinn veitir fjármálafyrirtækjum til næsta
viðskiptadags, að frumkvæði þeirra. Hlutverk daglána er fyrst og
fremst að tryggja fjármálafyrirtækjum aðgang að lausafé til að
tryggja að staða viðskiptareiknings sé jákvæð í lok dags og til að
uppfylla bindiskyldu. Daglán eru veitt gegn tryggingum í verð-
bréfum. Vextir daglána mynda þak einnar nætur vaxta á milli-
bankamarkaði með krónur.
1. Sameiginleg yfirlýsing ríkisstjórnar Íslands og Seðlabanka Íslands. Birt m.a. á heimasíðu
bankans.