Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 17

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
17
III Peningastefnan og innlendir
fjármálamarkaðir
Þótt virkir nafnvextir Seðlabankans hafi ekki breyst undanfarið hefur
taum hald peningastefnunnar heldur styrkst frá útgáfu Peningamála í
ágúst og virðast markaðsaðilar vænta stífara taumhalds á næsta ári en
þeir væntu í síðustu könnun. Áhættuálag á erlendar skuldbindingar
ríkissjóðs hefur lækkað sem ætti að stuðla að auknu aðgengi innlendra
aðila á alþjóðlegum fjármálamörkuðum. Gengi krónunnar hefur verið
tiltölulega stöðugt og Seðlabankinn keypt talsvert af erlendum gjald­
eyri á markaði. Vöxtur peningamagns er enn nokkur en virðist í ágæt­
um takti við vöxt efnahagsumsvifa. Hrein ný útlán til fyrirtækja hafa
heldur aukist milli ára en hægt hefur á vexti nýrra útlána til heimila.
Fjármálaleg skilyrði heimila og fyrirtækja hafa á heildina litið batnað.
Hrein eign einkageirans hefur aukist með hærra eignaverði og lægri
skuldum og hefur eiginfjárhlutfallið ekki verið hærra síðan árið 2005.
Peningastefnan
Nafnvextir Seðlabanka Íslands eru óbreyttir …
Peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands ákvað á fundum sínum í ágúst
og september sl. að halda vöxtum bankans óbreyttum og hafa þeir
verið óbreyttir í tæplega tvö ár. Fyrir útgáfu þessa heftis Peningamála
voru virkir vextir bankans því um 5,4%.1
Vextir á millibankamarkaði með krónur hafa þróast í takt við
virka vexti bankans. Vextir til einnar nætur hafa lítið breyst frá út gáf­
unni í ágúst og haldist í neðri hluta vaxtagangsins (mynd III­1) en velta
hefur verið afar lítil. Samþykktir vextir í útboðum ríkisvíxla hafa hins
vegar hækkað og færst nær vaxtaganginum þótt þeir séu enn fyrir
neðan gólf hans.
… en raunvextir bankans hafa hækkað
Þótt virkir nafnvextir bankans hafi ekki breyst hefur taumhald pen­
ingastefnunnar styrkst frá Peningamálum í ágúst miðað við meðaltal
mismunandi mælikvarða á verðbólgu og verðbólguvæntingum (tafla
III­1). Á þann mælikvarða eru raunvextir nú um 2,4% og hafa hækkað
um 0,2 prósentur frá ágúst og um prósentu frá því fyrir ári. Hækkun
raunvaxta bankans er þó heldur meiri sé miðað við mælda ársverð­
bólgu sem hefur hjaðnað nokkuð undanfarið. Þessi hækkun raunvaxta
bankans hefur í meginatriðum miðlast út í aðra raunvexti á markaði,
þó síst út í verðtryggða íbúðalánavexti (mynd III­2). Eins og sést á
mynd III­3 eru raunvextir Seðlabankans nokkru hærri en meðal flestra
annarra iðnríkja en það helgast fyrst og fremst af því að enn hefur ekki
fyllilega tekist að skapa verðbólguvæntingum trausta kjölfestu hér á
landi. Þá er slakinn í þjóðarbúskapnum einnig minni hér en í helstu
iðnríkjum (sjá einnig rammagrein I­1 í Peningamálum 2013/2).
1. Einfalt meðaltal vaxta á óbundnum og bundnum innlánsreikningum fjármálafyrirtækja í
Seðlabankanum (áður innstæðubréfa). Þessi mælikvarði þykir endurspegla best þá nafn­
vexti bankans sem ráða þróun vaxta á peningamarkaði.
Mynd III-1
Vextir Seðlabanka Íslands og skammtíma-
markaðsvextir
Daglegar tölur 1. janúar 2010 - 31. október 2014
%
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Daglánavextir
Vextir á veðlánum
Vextir til einnar nætur á millibankamarkaði
Vextir á 7 daga bundnum innlánum
Vextir á bundnum innlánum til eins mánaðar
Hámarksvextir 28 daga innstæðubréfa
Vextir á viðskiptareikningum
Tekin tilboð við útgáfu þriggja til fjögurra mánaða ríkisvíxla
20122010 2011 2013 2014
0
2
4
6
8
10
12
1. Virkir raunvextir miðað við verðbólguvæntingar sem eru til 1-2 ára út
frá könnunum meðal markaðsaðila og sérfræðinga. 2. Fyrir önnur lönd en
Ísland er notast við mat OECD.
Heimildir: Consensus Forecasts, heimasíður seðlabanka, IMF, Macrobond,
Seðlabanki Íslands.
% % af framleiðslugetu
Mynd III-3
Virkir raunvextir og framleiðsluspenna
í nokkrum iðnríkjum
Raunvextir1 Framleiðsluspenna 20142
-2
-1
0
1
2
3
Sv
is
s
Ba
nd
ar
ík
in
Sv
íþ
jó
ð
Ev
ru
sv
æ
ði
ð
K
an
ad
a
Br
et
la
nd
Ja
pa
n
N
ýj
a-
Sj
ál
an
d
Á
st
ra
lía
N
or
eg
ur
Ís
la
nd
-4
-3
-2
-1
0
1
%
Mynd III-2
Raunvextir Seðlabanka Íslands
og raunvextir á markaði
1. ársfj. 2010 - 3. ársfj. 2014
1. 5 ára vextir metnir út frá nafnvaxtaferlinum. 2. 5 ára vextir metnir út
frá raunvaxtaferlinum. 3. Vegið meðaltal útlánavaxta þriggja stærstu
viðskiptabankanna. Vextir verðtryggðra húsnæðislána eru fastir frá 5
árum og allt upp í allan lánstímann.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Raunvextir Seðlabankans
Raunvextir óverðtryggðra skuldabréfa¹
Vextir verðtryggðra skuldabréfa2
Meðalraunvextir óverðtryggðra húsnæðislána
með breytilegum vöxtum3
Meðalvextir á verðtryggðum húsnæðislánum3
-3
-2
-1
0
1
2
3
4
5
6
20142013201220112010