Peningamál - 05.11.2014, Blaðsíða 33

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
4
•
4
33
V Verðbólga
Verðbólga hefur haldist undir verðbólgumarkmiði Seðlabankans síðan
snemma á þessu ári og hafa verðbólguhorfur til skamms tíma batnað.
Ársverðbólga mældist 1,9% í október sl. Flestir mælikvarðar á undir-
liggjandi verðbólgu eru nálægt markmiði og hafa hjaðnað frá útgáfu
síðustu Peningamála. Hjöðnun verðbólgu hefur að mestu leyti verið
drifin áfram af verðlækkun innfluttrar vöru. Gengi krónunnar hefur
hækkað frá því í fyrra sem hefur, ásamt minni gengissveiflum, skapað
aðstæður fyrir þessa verðlækkun. Fremur hóflegar nafnlaunahækkanir
í síðustu kjarasamningum hafa að sama skapi stutt við litla verðbólgu
og aukið kaupmátt launa. Hækkun húsnæðisverðs hefur hins vegar
vegið upp á móti. Blikur eru á lofti á vinnumarkaði og kann að vera
að verðbólguþrýstingur þaðan sé vanmetinn. Verðbólguvæntingar,
bæði til skamms og lengri tíma, hafa þó lækkað á flesta mælikvarða
frá síðustu útgáfu Peningamála. Hvort hjöðnun verðbólgu verði
varanleg veltur í meginatriðum á því að launahækkanir verði í takt við
framleiðnivöxt, verðbólguvæntingar í grennd við verðbólgumarkmiðið
og gengi krónunnar verði áfram stöðugt.
Nýleg verðbólguþróun
Verðbólga hefur verið undir markmiði síðastliðna níu mánuði
Verðbólguþrýstingur hefur minnkað töluvert undanfarið ár og mældist
verðbólga 2,1% á þriðja ársfjórðungi sem var 0,2 prósentum minna
en var spáð í ágústhefti Peningamála. Frávikið skýrist þó að mestu af
óvæntri lækkun vísitölu neysluverðs í september þar sem lækkun flug-
fargjalda til útlanda hafði töluverð áhrif og vó þyngra en áhrif útsölu-
loka og hækkun húsnæðisverðs.1
Vísitala neysluverðs hækkaði um 0,14% í október og mældist árs-
verðbólga 1,9% en var 1,8% í september og 3,6% fyrir ári (mynd V-1).
Mest áhrif hafði lækkun bensínverðs en hækkun húsnæðisverðs vó upp
á móti. Þá hafði fyrirhuguð lækkun vörugjalda um næstu áramót nokkur
áhrif til lækkunar nú.2 Verðbólga án húsnæðis mældist töluvert minni
eða 0,5% og hafði hjaðnað úr 1,4% fyrir útgáfu síðustu Peningamála
og hefur ekki verið minni síðan sumarið 2005. Þróun samræmdrar
neysluverðsvísitölu Hagstofu Evrópusambandsins, þar sem húsnæðis-
kostnaði er einnig sleppt, hefur verið áþekk og var árshækkun vísitöl-
unnar 0,4% í september sl. samanborið við 3,8% í september 2013.
Undirliggjandi verðbólga og aðrar vísbendingar um
verðbólguþrýsting
Lítill almennur verðbólguþrýstingur er fyrir hendi
Hjöðnun verðbólgu undanfarið virðist byggjast á nokkuð breiðum
1. Eins og kemur fram í fréttatilkynningu frá Hagstofunni í október sl. voru gerð mistök í
útreikningi flugfargjalda í september sem leiðrétt voru í október. Aðferðafræði við mælingu
þeirra var einnig breytt við grunnskiptin í apríl sl. en frá þeim tíma eru verðmælingar á flugi
teknar inn í útreikning vísitölunnar í þeim mánuði sem ætluð ferð er farin til samræmis
við nýjar viðmiðunarreglur um útreikning samræmdrar vísitölu neysluverðs á evrópska
efnahagssvæðinu.
2. Í fjárlagafrumvarpi ársins 2015 er lagt til að almenn vörugjöld verði afnumin í janúar 2015,
sjá nánar í rammagrein 2.
Mynd V-1
Ýmsir mælikvarðar á verðbólgu
Janúar 2010 - október 2014
12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs
Vísitala neysluverðs án húsnæðis
Samræmd vísitala neysluverðs
Verðbólgumarkmið
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
20142013201220112010
Mynd V-2
Dreifing verðhækkana vísitölu neysluverðs
Janúar 2007 - október 2014
% 12 mánaða breyting (%)
Hlutfall vöruflokka sem hækka í verði (v. ás)1
Hlutfall vöruflokka sem hækka umfram 2,5%
á ársgrundvelli (v. ás)
Vísitala neysluverðs (h. ás)
1. Hlutfall vöruflokka sem hækka í verði er 3 mánaða miðsett meðaltal.
Heimild: Hagstofa Íslands.
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
20142013201220112010200920082007
Mynd V-3
Ýmsir mælikvarðar á undirliggjandi verðbólgu
Janúar 2010 - október 2014
12 mánaða breyting (%)
Vísitala neysluverðs
Kjarnavísitala 3 án skattaáhrifa1
Kjarnavísitala 4 án skattaáhrifa
Verðbólgumarkmið
Tölfræðilegir mælikvarðar - bil hæstu og lægstu mælingar2
1. Kjarnavísitala 3 er vísitala neysluverðs án búvöru, grænmetis, ávaxta,
bensíns, opinberrar þjónustu og raunvaxtakostnaðar húsnæðislána. Í
kjarnavísitölu 4 er að auki markaðsverð húsnæðis undanskilið. 2. Undir-
liggjandi verðbólga er mæld sem vegið miðgildi og sem klippt meðaltal
(e. trimmed mean) þar sem 5%, 10%, 15%, 20% og 25% þeirra
undirliða sem breytast minnst og mest í verði eru undanskilin.
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2010 2011 2012 2013 2014