Skírnir - 01.01.1942, Page 113

Skírnir
Njáls saga
111
ein bókmenntagrein þokar fyrir annarri að lögmáli breyti-
girninnar, sem er einna stöðugast alls í þessum heimi
umskiptanna. Gaumgæfinn lesandi finnur þess nokkur
merki á stöku stað í Njáls sögu, að bólar á hinum nýja
anda. Gott dæmi þess eru orð Hildigunnar við Flosa: „Ok
er fegit orðit hjarta mitt tilkvámu þinni“. En yfirleitt er
stíll sögunnar hreinn og tær, svo að betur hefir aldrei
ritað verið á íslenzka tungu nema af Snorra Sturlusyni
einum. Hér er hver lína dregin hrein og glögg, tigin ró og
festa yfir öllu, hversu heitt sem glóð skapsmunanna brenn-
ur undir niðri. Lesandinn skynjar söguna í myndum, með-
an rödd sögumannsins ómar mild en skýr og segir jafnan
heldur minna en hann lætur þó skiljast. Gott dæmi um
þessa aðferð hans er frásögnin um fyrsta fund þeirra
Gunnars og Hallgerðar á Þingvöllum. Fyrst myndin af
konunum, og svo þessi setning: „Þau töluðu lengi hátt“.
Já, manni skilst, að ýmislega hafi kunnað að teygjast úr
tali þessarar glæsilegu konu og fríðu hetju, er felldu
hugi saman við fyrstu sýn. En skyldi vera hægt að koma
öllu skemmtilegar orðum að því, er elskendur lækka róm-
mn og fara að ræða helgustu einkamál sín: Þau töluðu
lengi hátt! Glettnin í þessu orðalagi er harla dásamleg.
En hann kann líka önnur tök á áheyrendum sínum. Ég
ætla, að aldrei hafi rituð verið á íslenzka tungu jafn
áhrifamikil og spennandi frásögn og kaflinn í Njáls sögu,
sem fjallar um brennumálin á Alþingi, hefir hlotið að
vera fyrir samtímamenn höfundar. Sá kafli verður nú-
tíma mönnum nokkuð strembinn og full-langdreginn. Mað-
ur verður að lesa hann aftur og aftur til þess að hafa
hans full not. Gömlu mennirnir, sem þekktu hið forna
Alþingi af reynd eða afspurn, gang málanna þar, mála-
flutninginn í heyranda hljóði, lögkrókana og flækjurnar,
hafa átt ólíkt hægara um að njóta þessarar undarlegu frá-
sagnar, sem vefur lagaformúlum og margföldum endur-
tekningum um heitasta, viðkvæmasta og viðsjárverðasta
mál, sem nokkru sinni hefir verið sótt og varið á Alþingi.
Það er sannkallaður snilldarbragur á því, hvernig höfund-