Skírnir - 01.01.1973, Qupperneq 158

156
ÞORSTEINN GYLFASON
SKÍRNIR
getið þér kallaS þetta plötu, herra Arnesen? Þetta heitir jú ,púds‘.“40
Þessum skóla virSist ekki hafa tekizt aS spilla málfari nemenda
sinna svo aS umtalsvert sé. Islenzkur skóli á 20stu öld þyrfti ekki
aS bæta þaS.
En hver sem þáttur skólanna kann aS vera í menningarsögu og
menningarlífi þjóSarinnar þá er hitt víst aS þaS hefur veriS hugsaS
á íslenzku og stundum meS glæsibrag, jafnvel um hin sértækustu
efni. Á miSöldum leituSu íslenzkir lærdómsmenn uppi álitlegan
orSaforSa um hugtök fræSa og vísinda á þeirri tíS, og ég má kannski
geta þess aS mér hefur löngum þótt ámælisvert hve lærdómsritum
miSalda hefur veriS lítill sómi sýndur af handritafræSingum og
öSrum þeim sem ætlaS er aS beita andlausri íþrótt sinni á íslenzkar
miSaldabókmenntir. A 19du og 20stu öld hefur einnig, eins og allir
vita, veriS unniS mikiS og merkilegt starf aS því aS neyta skapandi
máttar íslenzkrar tungu. En ekki nærri, nærri nóg.
AS lokum biS ég menn aS hugleiSa aS vandi sá sem ég hef reynt
aS reifa á þessum blöSum er aSeins eitt af mörgu til marks um
þaS hve fjarri fer aS þaS sé sjálfsagt mál aS íslendingar leggi rækt
viS tungu sína. í öndverSu máli mínu vék ég lauslega aS bragfræSi-
drögum Jóns Helgasonar sem hann nefndi „AS yrkja á íslenzku“.
Um svipaS leyti og þau voru samin lýsti annaS af höfuSskáldum
íslendinga yfir því aS hin hefSbundna ljóSlist væri nú loksins dauS.
Ég þykist vita aS Steinn Steinarr hefSi hagaS orSum sínum öSru
vísi hefSi hann vitaS aS þessi andlátsfregn elztu íþróttar þjóSarinn-
ar var hér um bil dagsönn. En hvaS sem því líSur er víst aS þjóSin
hefur nú um sinn aS minnsta kosti týnt niSur því tæki til ögunar
máls síns sem hefSbundin braglist var. Af bragfræSi Jóns Helga-
sonar hafa fáir lært ef marka má þær ljóSabækur sem nú eru út-
gefnar á Islandi. Og eins kynni aS fara um allar tilraunir til aS
kenna í skólum einhverja andlausa íþrótt sem stuSlaS gæti aS því
aS ungu fólki veittist ofurlítiS auSveldara en ella aS aga hugsun sína.
En minnumst þess enn aS þaS hefur veriS hugsaS á íslenzku.
I hópi þeirra sem þaS hafa gert er gamall maSur austur í sveitum
sem ég hef leyft mér aS vitna til án þess aS vita hver hann er. Og í
þeim hópi var sá sem kvaS:
Og þángað er vonunum vorkunnarlaust,
sem vegina minningin lagði.